Frans van de Pas presenteerde afgelopen vrijdag in Bibliotheek Deurne zijn boek ‘De palen voorbij’ waarin hij verschillende verhalen uit de Peelgemeenten Deurne en Venray samenbrengt. Het leverde een aantal bijzondere vertellingen op, waarin bijvoorbeeld een ogenschijnlijk onschuldig grensconflict ontaarde in een vuurgevecht. De grens opzoeken, kan dus echt gevaarlijk zijn.
Van de Pas blikt met veel plezier terug op zijn boekpresentatie in Deurne: “Het voelde echt als een warm bad om in de bieb mijn werk te mogen tonen. Er kwamen ongeveer zestig bezoekers op af en sommige daarvan herkende ik nog van mijn tijd als onderwijzer. Zo kwam er een dame naar me toe die vertelde in 1974 nog les van me te hebben gehad. Toen ze haar naam vertelde, schoot me weer meteen te binnen wie het was.”
Op zaterdag deed Van de Pas het nog eens dunnetjes over en presenteerde hij ‘De palen voorbij’ in Venray. Ook daar werd zijn werk goed ontvangen en bezochten opnieuw zo’n zestig geïnteresseerden de presentatie. “Ik ben ontzettend blij met de samenwerking die ik met de Deurnese en Venrayse historische verenigingen heb opgezet”, zegt een glunderende Van de Pas.
Soort barrière
Voor zijn boek putte Van de Pas uit zijn ervaring als onderwijzer en verhalenverteller. Hij heeft naar eigen zeggen altijd veel interesse gehad in de lokale historie: “In Deurne gaf ik jarenlang les en als ik in die gemeente ben, voel ik me een echte Brabander. Als ik weer in Ysselsteyn ben, voel ik me weer Limburger. Eigenlijk kun je me het beste als een ‘Peellander’ omschrijven, omdat ik mij aan beide kanten van de grens thuis voel. Ik merk dat de provinciegrens en de Peel een soort barrière vormen tussen Brabant en Limburg, terwijl dat niet nodig is. We moeten elkaar juist meer opzoeken.”
De geschiedenis wijst uit dat het er niet altijd vredig aan toe ging tussen beide kanten van de Peel. Grenspalen dreven een wig tussen de provincies en zorgden ervoor dat mensen binnen de grenzen bleven. “Je moest aan de goede kant van de palen blijven, want als je dat niet deed, kon dat grote gevolgen hebben”, verduidelijkt de schrijver.
Vechtpartij
In het hoofdstuk ‘Gekrakeel in de Peel’ komt goed naar voren hoe groot de rol van die grenspalen was. In een verhaal uit 1709 gaat het om een jonge schaapherder uit Milheeze. Als hij voorbij de grenspaal enkele herders uit Venray tegenkomt, gaat het mis. “De Limburgers beginnen hem te bespotten en dat leidt vervolgens tot een vechtpartij. De Brabantse herder besluit om versterking mee te nemen in de vorm van een Bakelse collega als hij weer richting de Limburgse grens gaat. Er ontstond opnieuw een handgemeen en uiteindelijk werd er zelfs geschoten”, vertelt Van de Pas.
Naast het delen van verschillende anekdotes gaat Van de Pas in dit boek ook dieper in op het ontstaan van ontginningsdorpen zoals het dorp Vredepeel in 1955. Dit dorpje in de Limburgse gemeente Venray grenst aan Noord-Brabant en ligt tussen Venray en De Rips. “Er werd een vredespaal geslagen in dit gebied waar drie gemeenten samenkomen. De grenzen werden regelmatig bijgesteld en moesten rust brengen tussen de plekken waar wel eens onenigheid was. Uiteindelijk ontstond er ook een dorp met de naam Vredepeel. Die naam is een directe verwijzing naar die paal”, weet Van de Pas.
Veel voldoening
In ‘De palen voorbij’ tekent Van de Pas meer van dit soort verhalen op. Hij had er al een aantal verzameld omdat hij ook als verhalenverteller actief was. “Ik ben in de geschiedenis van de streek gedoken en vond een hoop bijzondere verhaallijnen. Uiteindelijk kreeg ik de vraag wat ik met al mijn verhalen ging doen. Het plan was er al om ze een keer op te tekenen in een boek. Dat is dus nu gebeurd.” De illustraties die in het 141 bladzijden tellende boek zijn toegevoegd, komen van de hand van Henry van den Berkmortel.
De Heemkundekringen van Deurne en Venray vormden ook een goede voedingsbodem voor oude vertellingen. “Ik heb verschillende mensen om hulp gevraagd en ben in de archieven gedoken”, zegt Van de Pas. “Toen ik het plan presenteerde om onze streekgeschiedenis in een boek vast te leggen, werd daar heel positief op gereageerd. Het begin en enthousiasme waren er al. Daarna was het slechts een kwestie van ook echt starten. Ik ben vervolgens begonnen met schrijven en haalde daar ontzettend veel voldoening uit.”
Nederig en trots
Het schrijven van ‘De palen voorbij’ was geen zware bevalling voor Van de Pas. Integendeel! Toen het boek eenmaal klaar was, werd de schrijver naar eigen zeggen ‘overspoeld’ door een gevoel van dankbaarheid: “Dat ik de kans kreeg om dit boekwerk te maken, maakt me nederig en trots. Ik ben zeer erkentelijk voor alle reacties en de medewerking die ik kreeg. Na afloop van de boekpresentatie in Deurne kreeg ik een appje van een bekende. ‘Ik heb het boek in een ruk uitgelezen’ stond erin. Dat is fantastisch om te horen.”
De verhalenbundel ‘De palen voorbij’ is in Deurne verkrijgbaar bij het heemhuis aan de Stationsstraat 73, de Bruna aan de Wolfsberg 34, de Primera aan de De Wever 4 en bij VVV Deurne aan de Kerkstraat 2c.
Foto: Frans van de Pas
