In het oppervlaktewater in de buurt van de Luitenant-generaal Bestkazerne in Vredepeel zijn grote concentraties PFAS aangetroffen door waterschap Aa en Maas. Die deed naar aanleiding van een grote PFAS-vervuiling in het water bij een vliegbasis in Friesland metingen bij defensieterreinen in Vredepeel en Volkel.
Het gaat volgens het waterschap om overschrijdingen van de wettelijke waterkwaliteitsnorm. In Vredepeel werd een concentratie van 32 nanogram per liter gemeten. Dat is 49 keer zoveel als de norm. In Volkel is de situatie nog ernstiger. Daar werd 72 nanogram per liter gemeten; 111 keer de wettelijke norm.
Blusschuim
“Dit is slecht voor de waterkwaliteit en het waterleven”, zegt waterschap Aa en Maas. Het gaat bij de terreinen om PFOS, dat in het verleden onder meer in blusschuim zat dat op vliegbases werd gebruikt. Deze stof is sinds 2006 verboden en wordt tegenwoordig niet meer gebruikt door Defensie. Ook in Friesland werd PFOS aangetroffen. Hier lagen de concentraties zelfs tot maximaal 13.000 keer boven de wettelijke waterkwaliteitsnorm van 0,65 nanogram per liter.
Bij zowel Vredepeel als Volkel is volgens Aa en Maas te herleiden dat de gevonden concentraties PFOS in het water (grotendeels) afkomstig zijn van de defensieterreinen. PFOS is naast PFOA en GenX de bekendste PFAS-stof. PFAS staat voor poly- en perfluoralkylstoffen. Deze groep bestaat uit duizenden kunstmatig gemaakte (synthetische) stoffen.
Totaalverbod
Deze stoffen zijn overal terugvinden; in de lucht, de bodem en ook in het water. Ze zijn hardnekkig, soms giftig en niet biologisch afbreekbaar. Hierdoor zijn ze ook slecht voor mens en milieu. “Daarom roepen we met de landelijke Unie van Waterschappen op tot meer actie én een totaalverbod op PFAS”, zegt Aa en Maas.
PFAS worden voor veel producten gebruikt vanwege hun hittebestendige en waterafstotende eigenschappen. Zo zitten PFAS onder andere in de antiaanbaklaag van pannen en in outdoor-producten zoals kleding en tenten. De stoffen worden ook verwerkt in inkt, verf, papier, kleding, coatings, schoonmaakmiddelen, cosmetica en blusschuim. “De enige manier om PFAS aan te pakken is zoals bij alle vervuilingen: aan de bron. Wat niet in het water komt, hoeven we er ook niet uit te halen”, zegt waterschap Aa en Maas.
Beregenen van land
Naast de wettelijke maximale norm PFAS voor oppervlaktewater, heeft het RIVM risicogrenzen afgeleid waarmee mogelijke gezondheidsrisico’s van PFAS in water ingeschat kunnen worden. De gevonden concentraties PFOS blijven overal onder de door het RIVM afgeleide risicogrens voor het beregenen van land. “Dat betekent dat met het water gesproeid kan worden. Ook zitten de concentraties onder de risicogrens voor zwemwater, al wordt zwemmen afgeraden omdat het geen officiële zwemwaterlocaties betreft. In Friesland zaten de gemeten concentraties wél flink boven de RIVM-risicogrenzen”, aldus het waterschap.
Voor de volledigheid heeft Aa en Maas bij de metingen in Vredepeel en Volkel ook gekeken naar de twee andere bekende PFAS-verbindingen: PFOA en GenX. De gevonden concentraties hiervan bleken bij beide terreinen allemaal onder de geldende milieunorm voor water te liggen. “We hebben de meetresultaten besproken met het Ministerie van Defensie. Het ministerie doet onderzoek naar de aanwezigheid van PFAS op meerdere van hun terreinen en zoekt naar mogelijkheden om de bodem te saneren”, zegt Aa en Maas.
Foto: Pexels
