De komst van de Molukse gemeenschap naar Helmond eind jaren 60 is het onderwerp van de lezing die Noël Silalahi komende maandag om 19.30 uur geeft in Sociaal Cultureel Centrum Den Draai in Deurne-Zeilberg. De bijeenkomst vindt plaats in het kader van ‘Hoe gastvrij zijn we in Brabant – Opvang migranten vroeger en nu’. Silalahi is voorzitter van stichting Ain ni Ain Helmond en geeft de lezing samen met studente Deliana van Lierop.
De Helmondse organisatie zet zich in voor het behoud van het Moluks erfgoed binnen de Molukse gemeenschap in Helmond. Silalahi verzorgt inmiddels al een jaar lezingen over dit onderwerp. “Het idee om deze presentatie te verzorgen, ontstond vanuit een vraag van de Heemkundekring Helmond. Het was vorig jaar precies zestig jaar geleden dat de Molukse gemeenschap zich in deze gemeente vestigde. Dat verdiende in onze ogen aandacht en zo ontstond een heuse tour waarin ik deze geschiedenis onder de aandacht breng.”
Er is volgens de voorzitter van stichting Ain ni Ain veel interesse voor de lezingen: “Deze geschiedenis leeft echt in de regio en dat is fijn om te ervaren. Het verhaal van onze gemeenschap in Helmond begon in 1964 toen onze grootouders zich in Helmond vestigden. Helmond was één van de 71 Nederlandse gemeenten waar Molukkers werden gehuisvest. Oud-Koninklijk Nederlands-Indisch Leger-militairen (KNIL) werden in een speciale woonwijk in Helmond-Oost geplaatst. Enkelen van deze voormalige militairen dachten dat ze maar tijdelijk in Helmond zouden verblijven.”
Tussen twee culturen
Dat werd echter permanent. “Nadat de woonoorden, waar de oud-KNIL-militairen en hun gezinnen werden opgevangen, ophielden te bestaan besloot het Rijk hen een vaste plek in Helmond te geven. Er werden 30 woningen gereserveerd. In Helmond-Oost kwamen uiteindelijk 22 gezinnen te wonen. Momenteel leven er nog steeds families met Molukse ‘roots’ in deze woonwijk. In mijn presentatie toon ik oude archiefbeelden, maar kijk ik ook vooruit wat de toekomst gaat brengen.”
Er is een nieuwe generatie aan het roer die opgroeide tussen twee culturen. “Veel jongeren bevinden zich tussen twee werelden. Ze leven tussen de Nederlanders, maar krijgen van huis uit ook de geschiedenis van hun grootouders mee. Sommige jongeren zijn op zoek naar de Molukse identiteit, terwijl andere jonge mensen binnen deze groep zich meer Nederlander voelen en nog niet actief bezig zijn met identiteitsvorming.”
Geen warm welkom
De maatschappij lijkt te verharden volgens Silalahi: “Mensen met een andere huidskleur, geloofsovertuiging of culturele achtergrond worden met argusogen bekeken.” De Molukse gemeenschap kan er helaas over meepraten, weet hij: “In de jaren 50 waren Molukkers één van de weinige mensen in Nederland met een andere culturele achtergrond. De aankomst van onze grootouders hier was om het zacht uit te drukken geen pretje. Dit heeft impact gemaakt op het nageslacht. Gelukkig zie ik dat onze gemeenschap in de Nederlandse maatschappij is geïntegreerd.”
Silalahi doet er met zijn stichting alles aan om de Molukse gemeenschap en de Helmonders bij elkaar te brengen. Zo werden er vorig jaar allerlei activiteiten georganiseerd waarin deze cultuur werd gevierd. Het heeft even geduurd voordat de Molukse Helmonders zich thuis voelden in de stad. “Het is wennen om de overgang te maken van een geïsoleerd gelegen woonoord naar een woonwijk in de Nederlandse samenleving.”
Niet netjes
Hoewel Silalahi de lezingen alweer een jaar verzorgt, blijft er interesse voor bestaan. “De reacties op mijn verhaal zijn gemengd te noemen. Voor sommige mensen is het een ‘eye opener’. Na afloop komen ze dan naar me toe en geven aan zich te schamen voor wat er gebeurd is. Het verhaal van de eerste Molukkers in Nederland is namelijk geen fraai stukje geschiedenis. Andere bezoekers geven aan dit verhaal te herkennen en het fijn te vinden dat er aandacht voor is.”
Aan de andere kant ontstaan er ook discussies, waarin mensen zich nog afvragen waarom Molukse families nog steeds bij elkaar zouden moeten wonen. “Sommige mensen vinden het lastig te verkroppen dat bepaalde woningen in handen blijven van de Molukse gemeenschap. In deze tijd waar de woningnood zo hoog is, vinden ze dat onbegrijpelijk. Ik probeer dan uit te leggen dat dit vanuit een verplichting van de overheid is naar de Molukse gemeenschap. Deze groep is niet bepaald netjes behandeld door de overheid en dat erkent de gemeente Helmond dus ook. Vandaar dat er een voorkeursregeling is getroffen. In eerste instantie waren er dertig huizen in handen van Molukse gezinnen, terwijl dat er nu nog maar twaalf zijn.”
Stof tot nadenken
Het doel van de presentatie is om aandacht te vragen voor de Helmondse Molukse gemeenschap en hun geschiedenis. “Als mijn verhaal stof tot nadenken biedt, zou dat mooi zijn. Wanneer mensen na afloop meer over de stichting of onze geschiedenis willen weten, kunnen ze contact met me opnemen.”
De lezing van Noël Silalahi vindt maandag 17 februari om 19.30 uur plaats in Sociaal Cultureel Centrum Den Draai aan de Blasiusstraat 2 in Deurne. De entree is acht euro. Meer informatie vind je op de website van Museum Klok & Peel.
Lees ook: Lezingen over geschiedenis van Brabantse gastvrijheid in de Peel tegenover ‘nieuwe Nederlanders’
Hoofdfoto: Fotocollectie RHCe, Euro-Press (Eind januari 1987 reikte burgemeester Wim van Elk de Rietkerk-penning uit aan 37 Molukkers uit Helmond. Deze penning was geslagen voor naar Nederland overgebrachte Ambonezen van het opgeheven KNIL en onderschreef waardering voor de inzet van de ontvangers.) Foto Noël Silalahi: Dit is Helmond
