Met ‘Groengas collectief De Peel’ willen zo’n twintig melkveehouders bijdragen aan oplossingen voor een aantal grote opgaven in de Peel en onder andere 2.500 huishoudens voorzien van groen gas dat uit mest komt. Melkveehouder Arjan Manders uit Deurne is één van de initiatiefnemers van de samenwerkingsorganisatie en zegt dat met dit project het mes aan twee kanten snijdt.

Het idee is dat melkveehouders de dagverse mest van hun koeien direct uit de stallen halen en verwerken in een centrale monovergister. Door het proces dat daarin plaatsvindt, wordt uit de mest biogas gehaald. Dat kun je opwaarderen tot groen gas en dat kan dan rechtstreeks naar het bestaande gasnetwerk, waarmee woningen in de buurt kunnen worden verwarmd.

Toekomstbestendig
Nadat het gas uit de mest is gehaald, kun je ook de mineralen die erin zitten verwerken. Dat levert bijvoorbeeld kunstmest op, waardoor boeren die niet meer extern hoeven te kopen. “Groen gasproductie met mineralenscheiding is een belangrijke stap naar een toekomstbestendige, circulaire melkveehouderij en aardgasvrije maatschappij”, zegt Manders.

De Deurnese melkveehouder is ervan overtuigd dat dit de toekomst is: “Het is een wetenschappelijk bewezen, goed werkend proces. Er zitten zoveel positieve kanten aan dat we een collectief zijn gestart met melkveehouders uit de Peel. Het mooie van dit collectief is dat ook de kleinere melkveebedrijven, die dit niet in hun eentje kunnen opstarten, kunnen aanhaken. Samen komen we tot mooie dingen.”

“In ons buitengebied zoeken we naar een goede balans tussen een goed woon- en leefklimaat, natuur, water en bodem en de ruimte om te ondernemen. Melkveehouderijen zijn daarbij belangrijk. Voor de leefbaarheid van het buitengebied, als landschapsbeheerder en met hun rol in de keten en kringloop.”

Naast het collectief van melkveehouders zijn ook landbouworganisatie ZLTO De Peel en mestverwerker Demac uit Deurne aangesloten bij ‘Groengas collectief De Peel’. De 25.000 euro die de samenwerkende partijen kregen vanuit de Impulsregeling NOVEX De Peel, zetten ze onder meer in voor de verdere (technische) uitwerking, het schetsen van scenario’s en het betrekken van onder andere de gemeente en de provincie.

“Voordat dit kan gaan draaien, zijn vergunningen nodig om stallen om te bouwen om de dagmest te kunnen opvangen. Ook willen we voor de monovergister een geschikte plek vinden dichtbij de melkveehouders. Het hele traject van goedkeuring en vergunningverlening gaat nog wel wat tijd kosten, maar de betrokken partijen zijn enthousiast en staan open voor onze plannen”, legt Manders uit.

Goede balans
Ook wethouder Marjan Vrijnsen-de Corte ziet de voordelen van de techniek: “In ons buitengebied zoeken we naar een goede balans tussen een goed woon- en leefklimaat, natuur, water en bodem en de ruimte om te ondernemen. Melkveehouderijen zijn daarbij belangrijk. Voor de leefbaarheid van het buitengebied, als landschapsbeheerder en met hun rol in de keten en kringloop.”

Een eerdere verkenning naar het realiseren van een mestvergister in gemeente Deurne leverde weerstand op van onder meer milieuorganisatie Stop de Stank. Daarnaast heeft Royal HaskoningDHV eind 2023 in opdracht van de gemeente onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van groen- of biogas uit mestvergisting als alternatieve energiebron.

Coöperatie
Hoewel er volgens de onderzoekers verschillende haken en ogen aanzitten aan het proces, werd in het rapport wel erkend dat de vraag naar groengas door bijvoorbeeld de industrie en transportsector groot. Royal HaskoningDHV ziet daarvoor mono-mestvergisting binnen een coöperatie van agrarische ondernemers als een mogelijke optie.

Ook Vrijnsen-de Corte ziet mogelijkheden voor Deurne met het initiatief van de melkveehouders: “Ik vind het belangrijk dat we initiatieven zoals Groengas collectief De Peel een kans geven. Zodat we de mogelijkheden met elkaar kunnen verkennen en in de praktijk ervaring kunnen opdoen. Mogelijk kunnen initiatieven zoals deze bijdragen aan het vinden van een nieuwe balans in ons buitengebied.”

Integrale oplossing
Als het op termijn zover is en het collectief groen gas kan produceren met mineraalverwerking, betekent dat een bijdrage aan veel doelen van NOVEX De Peel en andere gebiedsgerichte plannen. “Het is een integrale oplossing voor problemen die spelen. We dragen bijvoorbeeld substantieel bij aan de energietransitie en creëren een emissiearme en toekomstbestendige melkveehouderij. De methaan en ammoniak die nu uit de mest de lucht in gaat, vang je dan af. Ook kunnen we onze kringlopen verder sluiten doordat er geen kunstmest meer nodig is”, legt Manders uit.

De melkveehouders denken dat ze met hun collectief een goede bijdrage kunnen leveren aan een levendig en vitaal buitengebied en straks duizenden huishoudens in de gemeente Deurne van groen gas kunnen voorzien. “Daarmee leggen we een sterke verbinding tussen onze agrarische ondernemers en de lokale maatschappij”, zegt Manders.

Erkenning
De ondernemer is blij met de hulp van NOVEX De Peel: “De uitvoering van dit idee kost geld. Dus de bijdrage is heel welkom. Maar wat ik nog veel belangrijker vind, is de erkenning. De samenwerkende overheden in NOVEX De Peel laten hiermee zien: we vinden dit een goed idee, het past in onze visie en we willen dat ondersteunen. Die erkenning is belangrijk voor ons.”

Manders ontving vorige maand Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt van D66 op zijn bedrijf en eerder ook inmiddels demissionair landbouwminister Femke Wiersma om te laten zien welke uitdagingen boeren in onze regio hebben. Bij de bezoeken benadrukte hij het belang van voldoende experimenteerruimte: “Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden. Maar zet ons niet te strak in de kaders, dan kunnen wij geen stappen meer zetten.”

“We kijken liever naar wat er wel kan, niet naar wat er niet kan. We moeten tenslotte altijd blijven veranderen; de maatschappij verandert ook. Als je daar niet in meegaat, dan heb je uiteindelijk ook geen bestaansrecht, vind ik. Zo simpel is het.”

Eerder deed Manders bijvoorbeeld mee aan een pilot waarbij de grondwaterstand wordt verhoogd in de zogeheten attentiezone van 500 meter rond de Deurnsche Peel. Op deze manier hoeven de agrariërs in het gebied minder  te beregenen en tegelijkertijd behoudt het Natura 2000-gebied genoeg water. “Het is leuk om hiermee bezig te zijn. Je kijkt ermee vooruit, naar de toekomst. Samen met andere bedrijven denken we na over wat we allemaal nog willen bereiken”, zegt Manders.

Ook het project met het groene gas is volgens de melkveehouder een effectieve methode om toekomstperspectief voor agrarische ondernemers te bieden en tegelijkertijd aan de slag te gaan met de doelen rondom stikstof, methaan, waterkwaliteit en biodiversiteit: “We kijken liever naar wat er wel kan, niet naar wat er niet kan. We moeten tenslotte altijd blijven veranderen; de maatschappij verandert ook. Als je daar niet in meegaat, dan heb je uiteindelijk ook geen bestaansrecht, vind ik. Zo simpel is het.”

Extra boost
NOVEX De Peel is een samenwerkingsverband van gemeenten, provincies Noord-Brabant en Limburg, het Rijk en de waterschappen Aa en Maas en Limburg. Samen proberen zij de uitdagingen in de regio het hoofd te bieden. Met de impulsregeling steunt NOVEX De Peel samenwerkingsverbanden van ondernemers, inwoners en maatschappelijke organisaties die bijdragen aan het ‘Zich Ontwikkelend Perspectief’ voor de Peel. Projecten en initiatieven van lokale ondernemers krijgen door een bijdrage vanuit de regeling een extra boost.

Foto’s: Gebiedsgerichte Aanpak Vitale Peel/NOVEX De Peel