Koolmotten vormen wereldwijd een ernstig probleem voor de teelt van koolplanten en zorgen voor veel financiële schade. Daarom is het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) al enkele jaren bezig met onderzoek naar de mogelijkheid om vleermuizen in te zetten ter bescherming van de gewassen. Donderdagavond was er bij Bijzonder Brabants in Deurne een bijeenkomst waar het CLM uitleg gaf over de voortgang van de proef.
Hoewel boer Henk Kerkers zelf geen last heeft van koolmot in zijn groentetuin aan de Breemortelweg, vond hij het toch een interessant project om aan deel te nemen: “Toen ze me er in 2022 voor vroegen, wist ik nog niet precies wat het inhield. Toch klonk het mij in de oren als een mooi plan en was ik er wel nieuwsgierig naar.”
Gewasbeschermingsmiddelen
Aanleiding voor het onderzoek van CLM is de slechte kwaliteit van het grondwater en de relatie met gewasbeschermingsmiddelen en medicijnen. “Bij de informatieavond werd uitgelegd dat die stoffen dus ook in het water terecht komen. Dat is geen goede zaak natuurlijk. Daarom wordt nu gekeken naar methodes om zonder die chemische middelen de gewassen te beschermen, zoals ik dat al in mijn eigen groentetuin doe”, zegt Kerkers.
Het inzetten van vleermuizen die de koolmotten opeten, is één van de manieren waarop wordt geprobeerd om bepaalde teelten veilig te stellen. “Hiervoor zijn bij mij en drie andere telers in Brabant vleermuisverblijfsplaatsen geplaatst, in de hoop dat de dieren tijdens het koolmotseizoen in de buurt verblijven”, legt boer Henk uit.
Uitwerpselen
Toch blijken de beestjes op het terrein van Kerkers geen interesse te hebben in de kasten. “Bij mij hebben er geen vleermuizen zich gevestigd in de speciale kastjes. Ze zijn er wel en dat hebben tijdens de bijeenkomst ook kunnen aanschouwen, maar ze verblijven dus ergens anders. Misschien in boomspleten bijvoorbeeld”, vertelt Kerkers.
Dat is voor de onderzoekers een tegenvaller, want die willen graag de uitwerpselen van de vleermuizen inspecteren om vast te kunnen stellen dat de beestjes daadwerkelijk koolmotten vangen. “Wat al wel vast staat door onderzoek is dat ze wel degelijk insecten vangen in de nacht; de tijd dat ook de koolmot actief is”, zegt Henk. “Ik verbaasde me erover hoeveel één vleermuis opeet: dat gaat om wel 300 tot 3.000 insecten per nacht. In andere landen worden ze al veel ingezet, zoals in Spanje om de druiventeelt te beschermen.”
Fascinerend
Dat is niet het enige dat Kerkers te weten is gekomen over de veelvraten: “Heel bijzonder is ook de voorplanting van de dwergvleermuis. De paringstijd is in september en oktober en dan komt dus de zaadcel bij het vrouwtje terecht. Maar vervolgens gaan ze in winterslaap tot begin april van het volgend jaar en dan vindt pas de eisprong plaats en de echte bevruchting. Van half mei tot eind juni is de kraamtijd.”
Ook al is nog niet bewezen dat de vleermuizen ook echt de koolsoorten beschermen, vindt boer Henk de dieren toch zeer fascinerend: “Ik vind het altijd leuk om nieuwe dingen te leren, dit was voor mij een echte ‘eye opener’. Het onderzoek gaat komende tijd verder. Dan worden ook bij de andere deelnemers aan het project de kasten gecontroleerd. Het zou mooi zijn als we kunnen uitvinden of de vleermuis een effectief middel is tegen de koolmot.”
Bij Kerkers op het terrein hebben ze dan weliswaar geen intrek genomen in de gecreëerde verblijfsplaatsen, maar zijn ze wel in grote getalen aanwezig: “Na de bijeenkomst zijn we rond 22.15 uur allemaal naar buiten gegaan om vleermuizen te spotten. De mensen van het Centrum voor Landbouw en Milieu hadden ook een infraroodcamera bij zich. Daarop zag je ze als kleine sterretjes oplichtten, maar ook met het blote oog kon je de vleermuizen in de schemering nog goed zien.”
Foto’s: Henk Kerkers
