Negentien gemeenten in Zuidoost-Brabant hebben vorige week het convenant ‘Biobased bouwen en telen in de Metropoolregio Eindhoven’ ondertekent. Hierin zijn afspraken gemaakt om het gebruik van biobased bouwmaterialen en de teelt van de gewassen hiervoor in de regio verder te stimuleren.
Dit zijn grondstoffen, zoals Vezelhennep en Miscanthus, die volgens de samenwerkende gemeenten passen in de omschakeling naar duurzame, meer extensieve landbouw. Die moet onder andere zorgen voor een betere water- en bodemkwaliteit en meer biodiversiteit. Daarnaast hebben biobased bouwmaterialen de potentie om op grote schaal bij te dragen aan de klimaatdoelen en circulaire ambities. Zo willen de gemeenten samen zorgen voor een toekomstbestendige regio.
‘Hier groeien huizen’
Joep van de Ven is bestuurlijk kartrekker van het thema ‘Biobased bouwen’ en wethouder bij de gemeente Oirschot. Hij is hoopvol over de mogelijkheden van de duurzame materialen: “Wat zou er mooier zijn dan dat de woningen die we in de regio bouwen ook letterlijk in de regio groeien? Binnen de Metropoolregio Eindhoven biedt de transitie van de landbouw en de forse woningbouwopgave als gevolg van de schaalsprong Brainport hier een unieke kans voor.”
De teelt van gewassen voor biobased bouwmaterialen in de bouw vormt volgens Van de Ven een alternatief verdienmodel voor boeren die duurzamer willen produceren: “Tegelijkertijd draagt de toepassing van deze zogenaamde vezelteelt in de bouw bij aan het versnellen van de omslag naar duurzaam bouwen en het verminderen van de CO2-uitstoot. Sommige vormen van biobased bouwen slaan zelf CO2 op. Een win-win situatie dus.”
Lisdodde
In bijvoorbeeld Helenaveen en Liessel worden al gewassen verbouwd die geschikt zijn voor de bouw van huizen. Janke van Dijk is eigenaresse van het Helenaveense bedrijf Paludiplants en doet veel onderzoek naar waterplanten, die ze vermeerdert en verkoopt. Zeventig procent van haar planten zijn lisdodde, bekend van de verticale ‘bruine sigaar’ aan de bovenkant. “De stengel van de lisdodde bestaat uit kleine kamertjes die lucht vasthouden”, zegt Van Dijk. “Dat maakt de lisdodde geliefd als isolatiemateriaal bij bouwbedrijven.”
Ook Piet van Gog houdt zich als mede-eigenaar van Loonbedrijf Kuunders bezig met de teelt van grondstoffen voor biobased bouwen. De sorghum die langs de Biezendreef in Liessel wordt verbouwd, lijkt op mais. Alleen heeft dit gewas een zwarte pluim aan de bovenkant. De zaden in die pluim zijn ingrediënten voor het maken van brood en bier, de stengels zijn zo sterk dat je er bouwplaten van kunt persen en isolatiemateriaal van kunt maken.
‘Vraag wordt enorm’
Het biobased bouwen staat volgens Van Gog volop in de belangstelling: “Want de huidige productie van bouwmaterialen en het bouwen zelf levert veel afval op en kost veel energie. De bouwindustrie is dan ook naarstig op zoek naar alternatieve bouwmaterialen. De vraag wordt enorm, denk ik, zeker nu de CO2-uitstoot de komende jaren fors moet worden gereduceerd.”
Het convenant dat de negentien gemeentes in de Metropoolregio Eindhoven nu hebben ondertekent, wordt ook gesteund door de provincie Noord-Brabant, Waterschap Aa en Maas en Waterschap de Dommel. Met de gemaakte afspraken kunnen de gemeenten individueel, maar ook samen als regio aan de slag om biobased bouwen en telen te stimuleren.
Gegarandeerde afzet
Door bijvoorbeeld de vraag naar deze materialen te vergroten en te verankeren in gemeentelijk woonbeleid, wordt het produceren van deze teelten volgens de samenwerkende partijen steeds interessanter: “Voldoende vraag naar biobased bouwmaterialen en een min of meer gegarandeerde afzet van producten is nodig om boeren de stap naar biobased telen ook vanuit een bedrijfseconomisch perspectief te laten maken.”
De samenwerking in Zuid-Oost Brabant is onderdeel van een grotere beweging. De landelijke ambitie is om in 2030 minstens dertig procent van de nieuwbouwwoningen met minimaal dertig procent biobased materialen te realiseren. Ook hebben bijvoorbeeld de woningbouwcorporaties in de regio onderling al vergaande afspraken gemaakt.
Opslag van CO2
Een materiaal mag biobased genoemd worden als de grondstof uit de levende natuur komt, die na de oogst binnen 100 jaar terug kan groeien. Er zijn verschillende redenen om biobased materialen te gebruiken. Planten en bomen nemen bijvoorbeeld tijdens het groeiproces aanzienlijke hoeveelheden CO2 op. In de biobased bouw wordt deze stof langdurig opgeslagen in het bouwmateriaal.
Daarnaast zijn veel bestaande grondstoffen in de bouw eindig, zoals zand en mergel. Biobased materialen kunnen daarentegen makkelijk gerecycled worden en zijn lichter van gewicht dan conventionele bouwmaterialen. Door prefabricage zijn er ook minder vervoersbewegingen op en rond de bouwplaats nodig.
Lees ook: Recordaantal Brabantse woningcorporaties gaat isoleren met plantaardige materialen
Foto: provincie Noord-Brabant
