Regelmatig vindt er ook in gemeente Deurne archeologisch onderzoek plaats. Zo werd vorig jaar nog in de Zeilberg een waterput uit zeventiende eeuw blootgelegd en werden eind 2023 in Neerkant twee historisch waardevolle loopgraven uit de Tweede Wereldoorlog gevonden. Hoe zo’n onderzoek werkt en of het wat oplevert, weet archeologisch expert Ria Berkvens. Woensdag 21 mei geeft ze een lezing in gemeenschapshuis Den Draai in de Zeilberg.
Berkvens is regioarcheoloog bij de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant. Ze coördineert vrijwel alle archeologische onderzoeken in de regio en weet wat de resultaten hiervan zijn. Tijdens de lezing gaat ze in op vragen als wanneer is archeologisch onderzoek nodig en hoe weet je waar je moet zoeken? Daarbij kijkt ze ook naar wat recente archeologische onderzoeken hebben opgeleverd aan nieuwe vondsten en inzichten in ons verleden.
Wetgeving
Daarnaast komt het proces van het archeologisch onderzoek en de bijbehorende wetgeving in de lezing aan de orde. Berkvens belicht verder de grote toename van het aantal archeologische onderzoeken in Zuidoost-Brabant, sinds de invoering van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg in 2007.
Tot in de late ijzertijd lagen de boerderijen verspreid tussen de akkers, terwijl gedurende de Romeinse tijd er sprake was van meer plaats-vaste en meer hiërarchisch georganiseerde nederzettingen. Berkvens bekijkt of dit beeld ook voor Zuidoost-Brabant klopt en wat dit betekent voor mogelijke archeologische vondsten.
Kastelen
In de middeleeuwen werden nederzettingen op de hogere delen van dekzandruggen verlaten of verplaatst naar de nu nog bestaande dorpskernen aan de randen van beekdalen. Er werden nieuwe steden gesticht in de nabijheid van bestaande kastelen, zoals bijvoorbeeld Helmond.
Er wordt door diverse historici uitgegaan van een relatief snel proces, waarbij ingrijpende veranderingen plaatsvonden op economisch en politiek vlak, met als resultaat reorganisatie van grootgrondbezit, de aanleg van omvangrijke akkercomplexen en verplaatsing van nederzettingen. Bij de lezing van Berkvens gaat ze in op de vraag of dit beeld nog steeds klopt.
Actueel beeld
Aan de hand van de recente archeologische onderzoeken in de regio en in combinatie met beeldmateriaal en reconstructies schetst de archeologe een actueel beeld van het dagelijks leven van de mensen die hier in een ver verleden woonden en hoe ze het landschap gebruikten en inrichtten.
Berkvens (1970) studeerde Klassieke en provinciaal Romeinse archeologie aan de Universiteit van Nijmegen. Van 1999 tot 2007 was zij werkzaam bij de gemeente Breda, waarvan de eerste jaren als projectleider van het grootschalig archeologisch onderzoek Breda-West en sinds 2003 als gemeentelijk archeoloog.
Sinds 2007 werkt ze als regioarcheoloog bij de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant en adviseert meer dan vijftien gemeenten in de regio op het gebied van archeologie en cultuurhistorie. In die functie heeft Berkvens ook veel archeologische verwachtingenkaarten, erfgoedkaarten en erfgoednota’s opgesteld voor een groot aantal gemeenten in Zuidoost-Brabant.
De lezing die wordt gehouden door Heemkundekring H.N. Ouwerling vindt woensdag 21 mei plaats in gemeenschapshuis Den Draai aan de Blasiusstraat 2 in Deurne-Zeilberg en duurt van 20.00 tot 22.00 uur.
Foto’s: Pixabay/Ria Berkvens
