Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) gaat het agrarisch toezicht in het buitengebied van onder meer gemeente Deurne verscherpen. Met slimmere en meer efficiënte controles moeten bijvoorbeeld illegale mestzakken in het veld en niet goed functionerende luchtwassystemen worden opgespoord. De ODZOB doet dit via de aanpak vrije veldtoezicht en met een datagedreven pilot-controle op luchtwassers.
“Als je rondrijdt, dan zie je de mestzakken, mesthopen en groen- en landbouwafval gewoon in het buitengebied liggen. Elke keer als ik op pad ben, tref ik wel vier tot vijf ‘zaken’ aan”, zegt toezichthouder John Mans van de ODZOB. Steeds vaker is hij buiten op percelen te vinden, op zoek naar overtredingen in het buitengebied, zoals dumpingen van mest en afval.
Gedragsverandering
Met de nieuwe aanpak wordt minder bedrijfsgebonden en meer in het buitengebied gecontroleerd. Wanneer de ODZOB misstanden aantreft, wordt uitgezocht wie de grondeigenaar is. Mans legt uit dat de vervuiler de eigenaar zelf kan zijn, maar ook de pachter of een totaal onbekende.
Degene die de zogeheten milieubelastende activiteit uitvoert, is verantwoordelijk. Die ontvangt daarom de brief met het verzoek om de overtreding te beëindigen en daarmee te voldoen aan de wet- en regelgeving. “Als de overtreder geen gehoor geeft of als die het afval niet opruimt, dan zijn we genoodzaakt om het strafrecht in te zetten voor de gewenste gedragsverandering”, vertelt Mans.
Pure winst
Het buitengebied ingaan in plaats van de agrariërs bezoeken, werpt zijn vruchten af volgens de omgevingsdienst. Mans ziet in de meeste gevallen geen mestafval meer op de percelen waar hij het eerder aantrof: “Het is opgeruimd en er wordt daar niet meer gedumpt. Dat is pure winst voor de bodem- en grondwaterkwaliteit.’
De nieuw manier van werken heeft nog meer voordelen, legt coördinator Nicole Engels van het team agrarisch toezicht van ODZOB uit: “Een bijkomend voordeel van deze aanpak is dat we steeds beter zicht krijgen op het buitengebied, en wat zich daar allemaal afspeelt. Zo ontvouwt zich ook stukje bij beetje het web van de milieucriminaliteit. Ik ben blij dat ook collega-omgevingsdienst OMWB in Midden- en West-Brabant volgend jaar dit vrije veld toezicht gaat toepassen. Dat vermindert onder meer de kans dat afvalcriminaliteit zich naar buiten onze gebiedsgrenzen verplaatst.”
“Samen optreden werkt krachtiger dan alleen: de ondernemer ervaart zo dat overtredingen niet onbestraft blijven.”
Voor de aanpak vrije veldtoezicht werkt ODZOB samen met ketenpartners, zoals de waterschappen, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en de provincie Noord-Brabant. Elke partij draagt met kennis, bevoegdheden en ervaring bij om te werken aan een veilige en gezonde leefomgeving. Daarbij wisselen ze informatie uit en worden soms gezamenlijke controles verricht. “Samen optreden werkt krachtiger dan alleen: de ondernemer ervaart zo dat overtredingen niet onbestraft blijven en toezichthouders ervaren de kracht van gezamenlijk optreden”, zegt Engels.
Luchtwassers
Een ander middel dat de ODZOB gaat inzetten, is het pilotproject luchtwassystemen. “Hierbij vragen we vooraf de monitoringsgegevens van die systemen bij de ondernemer op. Die gegevens analyseert de toezichthouder. Op basis van de resultaten wordt bepaald of het nodig is dat de toezichthouder de ondernemer op locatie bezoekt”, legt Engels uit. “Als de gegevens op orde zijn, hoeft dat niet. Dat scheelt ons tijd en de ondernemer tijd en toezichtlast.”
De ODZOB wil met behulp van agrarisch toezicht geur- en geluidemissies verminderen. “Luchtwassystemen zijn complexe apparaten die noodzakelijk zijn voor het voldoen aan milieuwet- en regelgeving. Maar ze behoren niet tot de core business van het bedrijf. Hierdoor geeft de ondernemer er vaker minder prioriteit aan”, weet Engels.
Milieuwinst
Met het project kan de omgevingsdienst sneller een goed beeld krijgen van het functioneren van de luchtzuiveringsapparaten. “We sturen bij waar nodig en geven een compliment als de luchtwassystemen naar behoren functioneren. Ook denkt de toezichthouder mee hoe de ondernemer zijn luchtwassysteem beter onder controle kan krijgen. Dit alles leidt tot milieuwinst, risicogericht toezicht en een gezondere leefomgeving”, aldus Engels.
ODZOB verstuurde in september van dit jaar aan agrarische ondernemers brieven met het verzoek om de data van het luchtwassysteem aan te leveren. Inmiddels heeft 66 procent van hen gereageerd. Vorige maand is een tweede lichting brieven de deur uit gegaan naar ondernemers die nog niet hebben gereageerd.
“Horen we niets van hen, dan zijn we van plan om een fysieke controle bij het bedrijf uit te voeren. Uit de metingen die nu zijn gedaan, blijkt dat er toch aardig wat overtredingen zijn. Het blijft dus belangrijk om met de ondernemer om tafel te zitten zodat het systeem goed functioneert. Maar het hoeft niet met allemaal en dat scheelt veel tijd.”
Foto’s: ODZOB, BNNVARA, Pixabay
