Laaggeletterdheid is een groeiend probleem in Nederland. Het leesniveau in onze regio ligt zelfs onder het landelijk gemiddelde. Stichting Lezen en Schrijven vindt het daarom belangrijk om mensen die de laaggeletterdheid aanpakken, in het zonnetje te zetten met de titel Taalheld. Geran Rooijackers uit Deurne is dit jaar één van de negentien genomineerden voor de landelijke onderscheiding. Je kunt haar steunen door op haar te stemmen via de website van de stichting.
Ze kwam er zelf pas achter dat ze niet goed kon lezen omdat ze voorleesmoeder was in de klas van haar zoon. De leerlingen van groep vijf bleken beter te kunnen lezen dan zij. “Toen dacht ik: dit kan niet, hier moet ik iets aan doen”, vertelt Geran. Ze stapte naar de huisarts die haar doorverwees naar het maatschappelijk werk waarna ze op haar 38ste opnieuw zes jaar naar school ging om echt goed te leren lezen.
‘Zo vroeg mogelijk’
Ondertussen is ze Taalambassadeur voor het ROC Ter AA in Helmond en Stichting ABC, een vrijwilligersorganisatie van en voor laaggeletterden. Ze heeft zelf ervaren hoe belangrijk het is om goed te kunnen lezen en wil anderen daarover voorlichten en mensen helpen. Dat is ook de reden waarom ze nu is genomineerd voor de titel Taalheld 2022. “Het begint al op school, daar is het van groot belang dat kinderen goed leren lezen. Als ze daarna in de maatschappij terechtkomen en gaan werken, worden ze meteen geconfronteerd met hoe goed ze wel of niet kunnen lezen. Als je dan merkt dat lezen moeilijk is voor je, dan is het eigenlijk al te laat. Je loopt dan al achter en krijgt minder kansen. Het zaadje moet zo vroeg mogelijk worden geplant om een eventuele taalachterstand te voorkomen.”
Vicieuze cirkel
Rooijackers heeft zelf ook van dichtbij gezien dat laaggeletterdheid vaak een vicieuze cirkel is. “In gezinnen waarbij de ouders niet goed kunnen lezen, blijken de kinderen ook vaak een achterstand te hebben. Om dat patroon te doorbreken moet al in de schooltijd extra aandacht komen voor de leesvaardigheid van die kinderen. Alleen op die manier krijgen ze later allemaal gelijke kansen in de maatschappij.”
Ontwikkelingskansen
Niet goed kunnen lezen heeft effect op veel dingen in je leven, vertelt Geran Rooijackkers: “De ontwikkelingskansen voor je carrière worden voor een groot gedeelte bepaald door je leesniveau. Als je niet goed kunt lezen, kun je minder goed ingewikkelde teksten begrijpen en dus bijvoorbeeld moeilijker een vervolgstudie of een cursus volgen. Maar ook voor allerlei zaken als aanvragen die je bij de gemeente of andere instanties doet, is het belangrijk om te begrijpen wat er geschreven staat. Slecht kunnen lezen, kan er zelfs voor zorgen dat mensen sociaal meer geïsoleerd raken.”
Levensgevaarlijk
Uit eigen ervaring weet de Deurnese Geran dat het zelfs levensgevaarlijk kan zijn als je niet goed kan lezen. “Bijvoorbeeld bij het gebruik van medicijnen kan het echt helemaal misgaan. Dat heb ik aan den lijven ervaren toen ik nog jonger was en een medicijn kreeg voorgeschreven. Ik kon de bijsluiter niet goed lezen en had daardoor niet in de gaten dat ik allergisch was voor het middel. Dat was echt heel heftig omdat ik daardoor verlammingsverschijnselen kreeg die ook effect hadden op mijn tong waardoor ik zelf niet met 112 kon bellen op dat moment.”
Enorme drempel
Om op latere leeftijd alsnog te leren lezen is niet makkelijk. Rooijackers weet dat er voor veel mensen een enorme drempel is die hen vaak tegenhoudt om die eerste stap te nemen. “Iedereen gaat er altijd maar vanuit dat je kunt lezen. Vaak krijg je dan een botte opmerking van ‘kan jij dat niet lezen?’ en dan zeg je liever niks. Mensen schamen zich er vaak voor dat ze slecht kunnen lezen en lopen daar dan niet mee te koop. Het is dan een hele stap om tegen jezelf en de rest van de wereld te zeggen: ik kan niet lezen maar ik wil er iets aan doen om dat te veranderen”, legt Geran uit.
Nationale titel
Vanwege haar eigen verhaal en haar inzet om ongeletterden te helpen, is ze nu genomineerd om Taalheld 2022 te worden. “Ik ben al eens eerder genomineerd maar dat was voor regionale verkiezingen. Nu gaat het om de nationale titel dus dat is wel spannend.” Maandag 20 juni krijgt Geran Rooijackers samen met de andere genomineerden in Utrecht te horen wie de Taalheld van dit jaar is geworden.
Prinses Laurentien
De prijs wordt die dag uitgereikt door Prinses Laurentien. De Taalheldenprijs was een afscheidscadeau aan de prinses toen zij stopte als voorzitter van Stichting Lezen en Schrijven. In 2021 vond er vanwege de coronamaatregelen geen uitreiking plaats maar dit jaar reikt de prinses de prijs weer voor de zevende keer uit.
Het doel van de prijs is mensen in het zonnetje zetten die zich op een bijzondere manier inzetten om basis-leesvaardigheden te verbeteren. Achmea en de Nationale Postcode Loterij maken de Taalheldenprijs mede mogelijk.
Bekijk hieronder een video-interview met Geran Rooijackers uit Deurne waarin ze haar verhaal vertelt.
Foto: Stichting Lezen en Schrijven
