De GGD Brabant Zuidoost is gestart met vaccineren tegen de apenpokken, afgelopen weekend zijn in de regio de eerste vaccinaties gezet. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft bepaald welke doelgroepen er voor de vaccinatie in aanmerking komen.
Monkeypox is een type pokkenvirus dat vooral voor komt in landen in West-Afrika en Midden-Afrika. In mei 2022 werd de ziekte bij mensen in Europa vastgesteld die geen directe link met de gebieden in Afrika hadden. Het RIVM geeft aan dat de ziekte zich nu verspreidt in Europa en andere gebieden waar de ziekte van oorsprong niet voorkomt. De ziekte verloopt bij de meeste mensen mild.
Risicodoelgroepen
De GGD nodigt bepaalde doelgroepen in samenwerking met huisartsen en behandelaars uit. Zonder persoonlijke uitnodiging komen mensen op dit moment niet in aanmerking voor het vaccin. De eerste uitnodigingen voor vaccinatie zijn verstuurd aan een kleine groep mensen uit de hiv-PrEP doelgroep. Het gaat om de volgende hoog risicodoelgroepen die preventief gevaccineerd worden:
- iedereen die bij het Centrum voor Seksuele Gezondheid of bij de huisarts als Prepgebruiker geregistreerd is, of hiervoor op de wachtlijst staat
- iedereen die met HIV geregistreerd is
- iedereen die bekend is op de Soa poli
Voor de genoemde hoog risicodoelgroepen zijn voldoende vaccins in Nederland aanwezig en iedereen in de doelgroep ontvangt gefaseerd in de komende periode een uitnodiging.
Symptomen
De verschijnselen van een besmetting met monkeypox lijken op die van een besmetting met pokken, maar monkeypox verloopt in het algemeen veel milder. Het belangrijkste symptoom is de huiduitslag die begint met rode vlekken en overgaat in blaasjes. Deze blaasjes vormen uiteindelijk de pokken die pijnlijk kunnen zijn. Na het indrogen van de blaasjes blijven korsten over die uiteindelijk na 2 tot 3 weken van de huid afvallen. Het is mogelijk dat er littekens komen op de plekken van de blaasjes.
Ontsteking
Ook horen algemene klachten bij het ziektebeeld zoals koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en moeheid. Bij een deel van de mensen begint monkeypox met algemene klachten en volgt de huiduitslag, bij een ander deel is het andersom. “In de huidige uitbraak zien we bij een aantal personen proctitis, een pijnlijke ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm, het laatste deel van de darm”, meldt het RIVM.
Besmettelijk
Iedereen kan de ziekte krijgen en het virus komt voor in alle leeftijdscategorieën. De meeste besmettingen zijn tot nu toe gevonden bij MSM (mannen die seks hebben met mannen). Het grootste risico op besmetting hebben mannen die vaak seks hebben en met meerdere partners. Apenpokken wordt overgebracht door intiem contact, zoals zoenen, vrijen en seks, met iemand die besmet is. Heel soms wordt het ook via onbeschermd contact met besmet materiaal overgebracht zoals bijvoorbeeld beddengoed. Het virus kan binnendringen via de slijmvliezen en kleine wondjes/scheurtjes in de huid. Mogelijk kan het virus zich ook verspreiden via druppels uit blaasjes of uit de mond-keelholte, hoewel deze kans momenteel als laag wordt ingeschat door het RIVM.
Blaasjes
Je kunt al besmettelijk zijn voordat er zichtbare verschijnselen zijn. Sommige mensen hebben griepachtige klachten of uitslag voordat de blaasjes verschijnen. Blaasjes kunnen ook op minder zichtbare plekken zitten, zoals in de mond of in de endeldarm en dan lijken ze meer op aften. Ook de korsten van de blaasjes zijn nog besmettelijk.
Voorkomen van besmettingen
Er zijn verschillende manieren om besmetting te voorkomen. Door minder of geen risicovolle contacten te hebben, kun je de kans verlagen om apenpokken te krijgen. Ook door het tijdig signaleren van klachten die passen bij monkeypox kun je besmetting voorkomen. Als er een vermoeden is van besmetting bij jezelf of bij een ander is het belangrijk om geen intiem contact of seks te hebben. Ook niet met een condoom. “En maak snel een testafspraak bij de GGD, Gemeentelijke Gezondheidsdienst of je huisarts. Als de testuitslag positief is dan start de GGD een bron- en contactonderzoek”, geeft het RIVM aan.
Vaccinatie
Contacten met een hoog risico om besmet te zijn geraakt door de persoon met monkeypox, komen in aanmerking voor een vaccinatie. Ook het vaccineren van MSM met een verhoogd risico op besmetting met monkeypox draagt bij aan het voorkomen van overdracht van het virus. Maar de mate waar in het vaccin beschermt tegen apenpokken moet nog verder onderzocht worden, legt het RIVM uit: “Daarom is het van belang ook na vaccinatie de bovenstaande adviezen op te volgen.”
Contactonderzoek
Als iemand positief test op monkeypox, dan start de GGD het bron- en contactonderzoek. Hoe eerder de GGD de personen met wie contact is geweest kan informeren, hoe eerder een mogelijke nieuwe besmetting kan worden voorkomen. Vooral omdat de incubatietijd nu gemiddeld op 8,5 dag lijkt te liggen. Het kan echter tot zo’n 3 weken duren totdat iemand klachten krijgt.
Isolatie
Personen bij wie apenpokken is vastgesteld moeten in isolatie blijven en de leefregels volgen. Er mag geen lichamelijk contact zijn met anderen tot alle klachten voorbij zijn. Bij monkeypox is daarvan sprake als alle korsten – die door de blaasjes worden veroorzaakt – van de huid zijn afgevallen. De korsten kunnen het virus namelijk nog overdragen. Als er ook sprake is van ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm, moeten alle klachten passend bij proctitis zoals anale pijn voorbij zijn.
