De Vlierdense beeldhouwer Joep Coppens is zijn hele leven lang met kunst bezig geweest en maakte meer dan 1300 beelden in brons en hout. Eind 2022 voltooide hij zijn laatste houten sculptuur Stella Maris. De kunstenaar overleed in de nacht van afgelopen dinsdag op woensdag op 83-jarige leeftijd.
Coppens was al een tijd ernstig ziek. Hierdoor werd hij steeds minder mobiel en kon niet meer langere tijd op zijn benen staan. Toch maakte hij in oktober vorig jaar nog ruim de tijd om de beelden in zijn atelier te laten zien, toen DMG bij Joep op bezoek was voor een interview met zijn vrouw Els over haar boek Elan Vital.
Houten beelden
Na het gesprek in hun woonhuis bij de Johanna Elisabeth-molen in Vlierden, mogen we van het kunstenaarsechtpaar nog niet meteen vertrekken. “Je moet echt nog even de houten beelden van Joep zien, die hebben eigenlijk altijd wat te weinig aandacht gehad in vergelijking met zijn bronzen beelden”, zegt Els. Toen Joep steeds minder goed vooruit kon en het werken met brons te zwaar werd, stapte hij over op hout.
In het atelier staat een indrukwekkende collectie van tientallen van zijn beelden opgesteld, van kleine creaties tot immense bouwwerken van enkele meters hoog. In elk beeld zijn de typische organische vormen uit de natuur terug te vinden. Net als in zijn bronzen werken, zijn de houten beelden vrij abstract en open van vorm. Toch hebben ze een diepere symboliek en allemaal een eigen verhaal, legt Joep ons in oktober vorig jaar uit. Hierbij heeft hij een geheel eigen beeldtaal ontwikkeld, die altijd te herkennen is.
Holle beelden
In de werken van Coppens is onder meer zijn interesse in de oude Grieken en Romeinen terug te zien. Daarnaast was hij bijzonder geïnteresseerd in de oude Afrikaanse beeldhouwkunst. De vruchtbaarheidssymboliek en de monumentale, krachtige vormgeving van de oude Afrikanen sprak hem daarin enorm aan en is te herkennen in een aantal van zijn kunstwerken. Coppens was ook een groot liefhebber van de beeldhouwkunst van Henry Moore. Holle beelden, waarvan de vormen en contrasten zichtbaar worden in het licht.
De beeldhouwwerken van Joep kom je in de gemeente Deurne op verschillende plekken tegen. Zoals het beeld Samoerai dat jarenlang voor de ingang stond van het politiebureau aan de Hogeweg en in 2019 werd verhuisd naar het Tuinpad. Voor de nieuwbouw het Peellandcollege aan de Burgemeester Roefslaan maakte hij in 1986 de Grote Hoornkruik en in winkelcentrum De Martinet stond het kunstwerk Golvend Water, dat in 1990 werd herplaatst in Neerkant. Ook het beeld midden in de fontein in het Pastoor Roespark in Deurne en het Tempeltje bij de vindplaats van de Gouden Helm in Helenaveen zijn kunstwerken, gemaakt door Coppens.
Grote Ringklauwvleugel
Voor een ander beeld kreeg de kunstenaar afgelopen jaar nog toestemming om het te verhuizen naar een meer prominente plek. De Grote Ringklauwvleugel stond sinds eind 2015 vlak langs het spoor bij het station in Deurne, maar werd nauwelijks opgemerkt omdat het volgens Joep Coppens te verscholen stond opgesteld.
Daarom vroeg het kunstenaarsechtpaar eind 2022 een omgevingsvergunning aan om de Grote Ringklauwvleugel te mogen verplaatsen naar de wadi ten noorden van de parkeerplaats voor het station.
In december vorig jaar was Joep nog aanwezig bij de officiële onthulling van het beeld op de nieuwe plek door wethouder Riny van Rinsum. De verplaatsing van het kunstwerk en de realisatie van de drie meter hoge sokkel waarop het beeld nu staat, werden uitgevoerd door het bouwbedrijf van zoon Lendert Coppens. Voor Joep en Els kwam hiermee een grote wens uit omdat het werk nu beter ‘beleefd’ kan worden.
De werken van de beeldhouwer uit Vlierden zijn ook ver buiten Deurne terug te vinden zoals in Amsterdam en zelfs op Aruba. Het hoogtepunt voor Coppens zelf, is het beeld ‘Met elkaar’. Een werk in brons van twee meter tweeënvijftig hoog dat hij in 1994 maakte voor de zusters Franciscanessen in Veghel, toen het klooster honderdvijftig jaar bestond.
Frans van Tuijl
De oorsprong van Joeps interesse voor beeldhouwkunst ligt in zijn pubertijd, toen hij in Eindhoven woonde en er op de HBS achter kwam dat hij geen fan van de bètavakken was. Zijn leraar Nederlands, Frans van Tuijl gaf Coppens de eerste aanzet voor het idee van wat hij in de toekomst wilde gaan doen met een opstelopdracht. Eén van de onderwerpen waaruit gekozen mocht worden om over te schrijven was: ‘Wat wil ik worden en waarom?’ Voor Joep stond toen al snel vast wat het moest worden; hij zou beeldhouwer worden.
Iets waar zijn vader in eerste instantie niet al te positief tegenover stond. Joep is de derde zoon van Martien Coppens, die bekend staat om de unieke portretten die hij als kunstfotograaf maakte van eenvoudige Brabanders. Vader Martien vond dat beeldhouwen niet iets was waar je de kost mee kon verdienen. Maar toch bleef de droom om beeldhouwer te worden voor Joep bestaan.
Maastricht
Tijdens zijn studie aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht leert hij Els kennen, die aan dezelfde opleiding studeerde. De twee gingen al snel samenwonen in een 300 jaar oud pand in de binnenstad van Maastricht, waar ook hun eerste dochter Eva in 1967 werd geboren. “Dat was heel romantisch, maar ook heel primitief”, vertellen Els en Joep in oktober vorig jaar. “Een prachtig onderkomen midden tussen de Middeleeuwse gebouwen, alleen wel met enkel koud water, een wc buiten op een binnenplaats en koken op Butagas.”
Omdat het gebouw onbewoonbaar werd verklaard, verhuisde het kunstenaarskoppel naar een flat in dezelfde stad en werd dochter Veronica in 1969 geboren. Beiden wilden eigenlijk terug naar Brabant en via een oud-studiegenoot die makelaar was, hoorden ze van de molen in Vlierden.
Johanna Elisabeth-molen
Daar bouwden Els en Joep in 1971 een kleine woning en werden zonen Valerius in 1975 en Lendert in 1977 geboren. De molen hield Joep zelf 28 jaar draaiende en is ook vernoemd naar zijn vrouw Els; haar doopnamen zijn Johanna Elisabeth. In 1998 werd een beeldentuin toegevoegd, waarin vijftien bronzen kunstwerken staan van Coppens.
Naast zijn leven vol kunst was hij van 1978 tot 1997 voorzitter van de heemkundekring H.N. Ouwerling en daarna 24 jaar lid van de monumentencommissie van de gemeente Deurne. Dat werk deed hij nog tot 2019. Joep ontving in 1997 ook het Zilveren Draaginsigne van de Stichting Brabants Heem en in hetzelfde jaar de zilveren legpenning van de gemeente Deurne. In april 2000 kreeg hij de Koninklijke onderscheiding als lid in de Orde van Oranje-Nassau.
‘Levenslang’
Ter gelegenheid van de viering van zijn vijftig jaar als beeldhouwer werd in 2010 het boek ‘Beeldend Geschreven’ gepresenteerd. Vorig jaar verscheen in januari het boek ‘Levenslang’ van kunsthistoricus Ger Jacobs over het leven en de werken van Coppens.
Zijn laatste kunstwerk voltooide Joep eind 2022. Het houten beeld Stella Maris dat hij in 1992 al in het klein in brons maakte, had hij nu uitvergroot in een indrukwekkend grote houten sculptuur.
Foto’s: Joep Coppens/Ivo Boudewijns/Mieke Boudewijns
