Museum De Wieger staat vanaf komende zaterdag in het teken van weef- en borduurkunst. Middelpunt van de tentoonstelling ‘Draadkrachtig’ is het wandkleed van Adya van Rees. Dat hing vroeger in de eetkamer van De Wieger, maar het kleed Dieu Avertit behoort tegenwoordig tot de collectie van het TextielMuseum. Voor de gehele duur van de nieuwe expositie in Museum De Wieger komt het kleed weer ‘thuis’ in Deurne.
Verder zijn er bij de tentoonstelling tapijten, kleden en ontwerpen te zien die een beeld geven van een halve eeuw weef- en borduurkunst. Veel van de werken zijn gerelateerd aan De Wieger, waaronder die van Bart van der Leck, Moissey Kogan, Willem van Konijnenburg, Hans Bayens, Pieter Wiegersma, Maud Muller Massis, Maria van Elk en Anna Verwey. Bij de expositie die nog tot en met 1 december te zien is, behoort ook een activiteitenprogramma met lezingen en workshops.
Treinongeval
De verbinding tussen Museum De Wieger en weef- en borduurkunst begon in 1923, toen huisarts Hendrik Wiegersma kennismaakte met Adya en Otto van Rees. Het echtpaar woonde tijdelijk in Deurne, waar ze bijkwamen van een zwaar treinongeval. De ontmoeting was zeer bepalend voor Wiegersma: het zette hem aan tot schilderen en zijn huis werd een ontmoetingsplek voor kunstenaars.
Adya en Otto waren graag geziene gasten in De Wieger. Beide kunstenaars maakten werk in opdracht voor de Wiegersma’s; Otto maakte diverse schilderijen en Adya het wandkleed Dieu Avertit (1929). Op oude foto’s is nog te zien hoe het werk achter de eettafel van De Wieger hangt. In 1910 maakte Otto een ook een verstild portret van de bordurende Adya. De Wieger heeft dit schilderij vorig jaar aan kunnen kopen. Het is vanaf zaterdag voor het eerst voor het publiek in Deurne te zien.
Hobby
Borduurwerk werd lang weggezet als een hobby voor dames uit de gegoede klasse, maar op een gegeven moment zag men hernieuwd de artistieke waarde van dit veelzijdige medium in. Dankzij de populariteit van de Engelse Arts & Crafts Movement en later het Duitse Bauhaus en in Nederland De Stijl, beleefde de textielkunst een herwaardering. Ook Hendrik en Nel Wiegersma lieten een geborduurd wandkleed ontwerpen.
De talentvolle Adya wilde juist dat haar werk niet in de hoek van de ‘huisvlijt’ terechtkwam. Ze ontwierp daarom een modern, hoekig tafereel en koos voor een groot formaat. Met een breedte van 234 centimeter en een hoogte van 190 centimeter heeft het kleed een monumentale uitstraling. Naast dit werk is bij de tentoonstelling in De Wieger een ‘Sint Lucas’ van Adya Rees te zien. Dit kleed maakte ze voor haar zoon Luc. Het werd onlangs aan De Wieger geschonken en dankbaar aanvaard, want er is maar weinig borduurwerk van deze kunstenares bewaard gebleven.
Moissey Kogan
Adya was niet de enige textielkunstenaar die dicht bij de familie Wiegersma stond. Ook familievriend Moissey Kogan maakte verschillende borduurwerken. In de tentoonstelling zijn enkele geabstraheerde naakten en religieuze voorstellingen van zijn hand te zien. Binnen de familie zelf werd ook geborduurd en geknoopt. Zowel Pieter als Friso Wiegersma, twee van de vijf zoons van Nel en Hendrik Wiegersma, maakten wandkleden. Enkele van deze kleden zijn ook onderdeel van de tentoonstelling.
Van Hans Bayens, een vriend van Pieter Wiegersma, is een kleed uit de jaren 50 te zien. Bayens maakte slechts enkele kleden; zijn bekendheid ontleent hij aan zijn schilder- en beeldhouwwerk. Dat dit kleed zo goed bewaard is gebleven en vanaf zaterdag te zien is in De Wieger, is volgens het museum een unicum.
Borduurschool
Bij expositie zijn ook werken te zien van de Deurnese kunstenaar Willi Martinali. Van hem heeft De Wieger meerdere werken in de collectie. Hij begon als schilder, maar ontpopte zich min of meer per toeval tot een begaafd naaldkunstenaar. Martinali was een begrip in Deurne. Met zijn exotische looks en bohemien levensstijl maakte hij de tongen los. Menigeen vond Willi een vreemde vogel en tegelijk vond hij veel bijval, mede door de ‘borduurschool’ die rond hem ontstond.
Zowel in Deurne als Helmond kwamen vrouwen bijeen om onder leiding van de kunstenaar te borduren. Hij zorgde voor de ontwerpen, de vrouwen voor de uitvoering. Dit resulteerde in een grote hoeveelheid hoogstaande werken in een naïeve, soms Cobra-achtige stijl. Dit fenomeen is zo bijzonder en de kwaliteit van het werk zo hoog, dat De Wieger hier een aparte tentoonstelling aan wijdt. Deze vindt van zondag 18 augustus tot en met zondag 1 december plaats in De Ateliers van het museum.
De expositie ‘Draadkrachtig’ is te zien van zaterdag 25 mei tot en met zondag 1 december in Museum De Wieger aan de Oude Liesselseweg 29 in Deurne. De tentoonstelling geeft een beeld van de veelzijdigheid en artisticiteit van de weef- en borduurkunst in de periode van 1920 tot 1970. Meer informatie vind je op dewieger.nl.
Foto’s: Museum De Wieger/Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
