Derdejaars leerlingen van het Willibrord Gymnasium hebben onlangs een bezoek gebracht aan twee historische plekken in Nederland, waar ze werd verteld over verschillende gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De excursie was opgezet in samenwerking met medewerkers van de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn. “Op deze manier wordt er bij het Willibrord Gymnasium zowel binnen als buiten de school geleerd”, legt geschiedenisdocent Wiljan van Vlerken uit.

Voor het eerste gedeelte van de excursie ging de reis richting Scheveningen en werd een bezoek gebracht aan het Nationaal Monument Oranjehotel. Anders dan de naam doet vermoeden was dit in het verleden een zeer strenge gevangenis. In een echte cel konden de leerlingen met een interactief programma ontdekken wat zich hier tijdens de nazibezetting afspeelde.

‘Opgesloten’
“In kleine groepjes werden de leerlingen ‘opgesloten’ gedurende dertig minuten. Hierna vertelden we elkaar wat we hadden gehoord en gezien. Ook hoorden we wie er werden opgesloten en waarom”, vertelt docent Van Vlerken. Het programma laat jongeren zien hoe de vrijheid van burgers onder druk kwam te staan door het ontbreken van een rechtsstaat. Het daagt hen uit na te denken over burgerrechten, vrijheid en de impact van een totalitair regime op de maatschappij.

Ruim 25.000 mensen zaten tussen 1940 en 1945 opgesloten in het Oranjehotel voor verhoor en berechting. Ze werden opgepakt vanwege handelingen die de Duitse bezetter als een overtreding zag. Verzetsmensen, maar ook Joden, communisten, Jehova’s getuigen en zwarthandelaren werden hier ingesloten.

Bekende namen
Onder de gevangenen zaten bekende mensen, zoals de ‘Soldaat van Oranje’: Erik Hazelhoff Roelfzema, Rudolph Cleveringa, Titus Brandsma, George Maduro, Pim Boellaard, Corrie ten Boom, Trix Terwindt, Anton de Kom, Simon Vestdijk, Heinz Polzer (Drs. P.) en Henri Pieck.

Voor velen van hen was het Oranjehotel het beginpunt van jarenlange opsluiting in verschillende Duitse gevangenissen en concentratiekampen. Voor ruim 250 gevangenen was dit het eindpunt. Zij werden gefusilleerd op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte. Al in de oorlog werd de gevangenis het Oranjehotel genoemd, als een ode aan de verzetsmensen die hier vastzaten.

Concentratiekamp
Na het bezoek aan het Nationaal Monument Oranjehotel vertrokken de leerlingen naar concentratiekamp Vught, vlakbij Den Bosch. “Daar kregen we van een gids een rondleiding door het kamp. We vernamen en zagen hoe het dagelijks leven eruit zag in zo’n kamp”, aldus Wiljan van Vlerken. Kamp Vught was één van de drie Duitse concentratiekampen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. De andere twee waren de doorgangskampen Amersfoort en Westerbork. Kamp Vught stond onder beheer van de SS, in tegenstelling tot de andere Nederlandse kampen. Het heeft ruim anderhalf jaar als concentratiekamp gefunctioneerd.

“Vooral het Kindermonument waarop alle namen en leeftijden van de kinderen die werden gedeporteerd stonden, maakte veel indruk op onze leerlingen”, zegt geschiedenisleraar Wiljan van Vlerken. Op 5 juni 1943 werd bekendgemaakt dat alle Joodse kinderen uit het kamp weg moesten. Er werd gezegd dat zij naar een speciaal kinderkamp in de buurt zouden gaan. Op 6 juni werden alle kinderen van nul tot en met drie, samen met hun ouders gedeporteerd naar kamp Westerbork. Een dag later gebeurde dat ook met alle kinderen van vier tot en met vijftien jaar.

De kinderen werden daarna samen met hun ouders overgebracht naar het Poolse Sobibór, waar ze vrijwel direct na aankomst door middel van vergassing om het leven werden gebracht. Er werden in totaal 1296 kinderen weggevoerd in dat weekend in 1943.

Foto: Willibrord Gymnasium