Werkgroep Behoud de Peel (WBdP) heeft haar zorgen geuit over de hoeveelheid pesticiden die zich bevinden in de natuur van de Peel. De natuurbehoudsorganisatie heeft een onderzoek laten uitvoeren dat inzichtelijk maakt hoeveel gifstoffen er in het Natura 2000-gebied aanwezig zijn. De resultaten zijn volgens de werkgroep zorgwekkend.

“Niet alleen worden er tot diep in de Peelgebieden pesticiden gevonden; ze komen ook nog eens in hoge concentraties voor. Daarnaast zijn er zelfs bestrijdingsmiddelen aangetroffen die al lang zijn verboden in Nederland of zelfs nooit legaal zijn toegelaten”, aldus bestuurslid Otto Plantema van WBdP. De werkgroep heeft daarom de provincies Limburg en Noord-Brabant verzocht om handhavend op te treden, vanwege ‘het gebruik van pesticiden rondom de Peelgebieden zonder natuurvergunning’.

Slecht voor natuur
De leden van Behoud de Peel vrezen dat de bestrijdingsmiddelen uit de landbouw veel schade aanrichten in de Peel. “Wetenschappelijk onderzoek heeft namelijk aangetoond dat bestrijdingsmiddelen slecht zijn voor de natuur”, zegt Plantema. Om te achterhalen wat de situatie in de Peel is, heeft de Werkgroep vorig jaar in oktober eikenbladmonsters genomen van zomereiken in verschillende beschermde delen van de Peel. “Deze zijn door een gerenommeerd laboratorium geanalyseerd op de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen”, zegt Plantema.

In de monsters is de aanwezigheid van 668 verschillende bestrijdingsmiddelen en hun omzettingsproducten onderzocht. Er werden 46 verschillende bestrijdingsmiddelen aangetroffen in concentraties die varieerden van 0,54 microgram (terbutylazin) per kilogram droge stof tot 1426,9 microgram (propamocarb-hydrochloride) per kilogram droge stof.

Ui- en aardappelvelden
“Vrijwel alle gevonden stoffen zijn afkomstig uit de landbouw. Alleen DEET en permethrin zijn niet toegelaten voor behandeling van gewassen, maar worden wel gebruikt in de agrarische sector”, zegt Plantema. “Niet alleen bij lelies, maar vooral bij ui- en aardappelvelden grenzend aan het Natura 2000-gebied veroorzaken die pesticides sterke vervuiling.”

De inspectie die in de Peel is gedaan, is het tweede vegetatieonderzoek dat in Nederland is uitgevoerd in een Natura 2000-gebied. In 2022 en 2023 is de situatie op de Veluwe en in Drenthe onderzocht. De concentratie van bestrijdingsmiddelen in de Peel bleek gemiddeld 3,8 maal hoger ten opzichte van de concentraties die daar werden gevonden.

“Hoe verder verwijderd van de akkers, hoe lager de gemeten concentraties bestrijdingsmiddelen.”

Op basis van 82 metingen in de Peel en in natuurgebieden in Drenthe, de Veluwe en Noordrijn-Westfalen is de relatie tussen de afstand van natuurterreinen tot akkerbouwland en de besmetting van bladen van struiken en bomen met bestrijdingsmiddelen vastgesteld. “Hoe verder verwijderd van de akkers, hoe lager de gemeten concentraties bestrijdingsmiddelen”, legt Plantema uit.

Bovendien werden volgens de werkgroep ook stoffen aangetroffen die in ons land helemaal niet gebruikt mogen worden. Hierbij gaat het om het insecticide pyridaben, dat sinds 2004 verboden in is Nederland. Daarnaast werd de stof trimethacarb (345-) aangetroffen, die nog nooit legaal op de markt is geweest in ons land.

Extreem hoge concentratie
Vlakbij een aardappelveld werd ook een extreem hoge concentratie vastgesteld van de stof propamocarb hydrochloride. Het ging om bijna 1400 microgram per kilo droge stof aan eikenblad. “Dat is boven de maximum residulimiet van 300 microgram per kilogram versgewicht van aardappels voor menselijke consumptie”, benadrukt Plantema.

Gezien de gemeten concentraties van de bestrijdingsmiddelen en hun reactieve eigenschappen is het volgens de werkgroep vrijwel ondenkbaar dat de gevonden stoffen geen negatieve invloed hebben op de biodiversiteit van de Peel: “Het is zeer waarschijnlijk dat de relatief hoge gemeten gehaltes aan permethrin ernstige schade kunnen toebrengen aan vlinders.”

Bufferzones
De leden van WBdP zouden het liefst zien dat er ruime bufferzones van 2 tot 3 kilometer komen rondom Natura 2000-gebied de Peel, zodat de belasting van de natuur met pesticides wordt verminderd. Ook ziet de werkgroep graag dat bestrijdingsmiddelen, zoals fluopyram, prosulfocarb, folpet en triallaat worden verboden: “Deze vluchtige middelen kunnen zich makkelijker over grotere afstanden verspreiden.”

Het onderzoek heeft volgens de werkgroep aangetoond dat bestrijdingsmiddelen vanuit de landbouw terug worden gevonden in de Peel. “Volgens de wet mogen er echter geen activiteiten zonder vergunning worden uitgevoerd, waarvan niet met 100 procent zekerheid vaststaat dat die de kwaliteit van Natura 2000-gebieden niet verslechteren”, aldus Plantema. “En aangezien nog niet bekend is welke effecten de cocktails van pesticiden hebben op de natuur in de Peel, is die 100 procent zekerheid er niet.”

Handhavingsverzoeken
In dat geval schrijft de wet voor dat voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen een vergunningstraject moet worden doorlopen, waarbij met een passende beoordeling de eventuele negatieve effecten van het gebruik van de pesticiden moet worden uitgesloten. Dit is op 2 april van dit jaar ook bevestigd door een uitspraak van de Raad van State.

WBdP heeft daarom met handhavingsverzoeken aan de provincies Limburg en Noord-Brabant verzocht om op te treden tegen het gebruik van pesticides in de nabije omgeving van de beschermde Peelgebieden. De organisatie wil zo voorkomen dat er nog meer bestrijdingsmiddelen in de natuur terechtkomen.

Foto’s: Jan van de Kam/Werkgroep Behoud de Peel