Leerlingen Vins van den Broek en Tomasz Hejna van het Peellandcollege mochten dinsdagochtend in het Museum Klok & Peel in Asten een bijzonder klusje klaren. De twee 18-jarige 6vwo-studenten met muziek in hun eindexamenpakket ‘programmeerden’ zelfgekozen muziek op de zeventiende-eeuwse speeltrommel van het Torenuurwerk Hattem.
De trommel maakt deel uit van een uurwerk dat in het museum staat opgesteld en met een klavier een melodie van een halve minuut laat horen, drie minuten voorafgaand aan de slagen van het uur. Deze voorslag is een soort van waarschuwingstune.
Hele voormiddag
Het programmeren deden Vins en Tomasz niet even tussen de soep en de aardappelen door. De twee leerlingen hadden, onder leiding van organist en oud-campanoloog bij Koninklijke Eijsbouts Bert Augustus, een hele voormiddag nodig om de muziekcomposities op ambachtelijke wijze in de trommel te versteken.
Daarbij hadden Vins en Tomasz niet alleen kennis van het notenschrift nodig en de vaardigheid om bestaande melodieën om te zetten in arrangementen voor 17 klokken. Het praktische werk vergde ook inzicht in de werking van een speeltrommel en uiteindelijk de kunst om met hamer, steeksleutel en andere hulpmiddelen de trommel noot voor noot te ‘versteken’.
Ouderwets
“Een unieke ervaring”, zegt Vins van den Broek. “Ik vind elpees al ouderwets en nu sta ik hier zomaar te sleutelen aan een muziekinstrument dat al eeuwen oud is. Ik ben hier niet alleen met muziek bezig, maar heel nadrukkelijk ook met geschiedenis.”
Na zijn harde werk en dat van zijn medeleerling Tomasz Hejna klinken in plaats van het ‘Hertog Jan’-deuntje ineens populaire muziektitels als ‘La Vie en Rose’ en ‘My heart will go on’. Het derde thema, is een ontdekking van Vins: “Ik heb mijn melodietje gevonden op een speeldoosje uit Parijs. Die dingen werken volgens hetzelfde principe als zo’n grote trommel.”
‘Niet te strak!’
Terwijl de leerlingen bezig waren met het bij elkaar zoeken van de ijzeren lippen en moertjes, kwam halverwege de ochtend museumrondleider Nard Hoefnagels even een kijkje nemen. Hij heeft het torenuurwerk enkele decennia geleden eigenhandig en zorgvuldig gerestaureerd. Hij had nog wel een dringend advies voor de twee leerlingen van het Peellandcollege: “Niet te strak aandraaien, niet te strak!”
Tijdens het ‘programmeren’ mocht Tomasz ook nog even in actie komen als beiaardier toen een groep kleuters met hun juf voorbijkwam. Eén van de kinderen droeg een kroontje en bleek jarig te zijn. Dus speelde Tomasz op verzoek van de kleuterleidster op een ander carillon speciaal voor de jarige een ‘Lang zal ze leven’.
Gemeentehuis Deurne
Dat de twee muziekleerlingen als echte ambachtslui aan de slag konden met een historisch carillon hadden ze te danken aan hun muziekdocente Lineke Theeuwes en Bert Augustus. De twee kennen elkaar vanuit het muziekwereldje in Deurne. “Bert opperde op een gegeven moment dat het carillon van het gemeentehuis Deurne wel wat hedendaagse muziek kon gebruiken. Ik bedacht dat mijn muziekleerlingen daar misschien voor konden zorgen”, vertelt Lineke.
Dankzij de connecties van Bert Augustus werd het klokkenproject dit jaar uitgebreid naar het Museum Klok & Beiaard in Asten. Daar speelt sinds enkele weken ook het tuincarillon ook elk uur een ‘voorslag’ van muziekleerlingen van Lineke Theeuwes.
DMG-actie
Augustus was ook in 2018 betrokken bij de DMG-actie Het Geluid van Deurne, waarbij inwoners van de gemeente Deurne konden aangeven welk nummer zij graag wilde horen op het carillon van het gemeentehuis. Er werden destijds 2.200 stemmen uitgebracht, waarna een jury uit de top 10 zes nieuwe nummers selecteerde, die werden toegevoegd aan het repertoire het carillon. Dat hield in dat beiaardier Bert Augustus arrangementen moest maken voor nummers als Africa van Toto, Springen nondeju van Snollebollekes, Brabant van Guus Meeuwis en Smells like teen spirit van Nirvana.
De collega’s van Siris maakten een videoreportage over het ‘programmeren’ van de eeuwenoude speeltrommel door Vins van den Broek en Tomasz Hejna. Deze kun je hieronder bekijken.
Foto’s: Rob Fritsen
