Jaarlijks komen mensen vanuit heel Nederland en zelfs de hele wereld een kijkje nemen in de Vlierdense molen Johanna-Elisabeth. In 2024 kon de molen rekenen op 398 bezoekers uit landen als Canada, Turkije, Portugal en Schotland. Daaronder bevond zich afgelopen jaar ook een filmploeg die in en rondom de molen video-opnames maakte.
‘Advocaat van Goliath – De Tijdmachine’ is de titel van de korte fictiefilm waarvoor de Johanna-Elisabeth-molen het decor vormt. De productie van regisseurs Bjorn Christians en Leon de Wit en producent Luc van den Elsen is gemaakt voor het 48hour film project in Arnhem. In april vorig jaar werden de beelden in Vlierden opgenomen. De speelfilm heeft als thema: ‘onder grootste druk komt grootse verandering’.
Tekst gaat verder onder de video.
Toeristen
Naast de filmmakers kwamen ook dit jaar veel andere bezoekers de molen bezichtigen. “Vooral mensen uit het buitenland vinden een molen heel bijzonder. Zeker als hij staat te draaien, komen toeristen vaak een kijkje nemen”, vertelt molenaar Hans Keijzers. Hij zorgt er voor dat de Vlierdense molen wordt onderhouden en dat hij regelmatig draait. Dit doet hij samen met zijn collega Harrie Smits, die dit jaar zijn 25-jarig molenaarsjubileum vierde. De twee worden ondersteund door Arie Mennen; hij is molenaar in opleiding.
De molenaars houden ook elk jaar bij hoe vaak de molen Johanna-Elisabeth draait. Dat was in 2024 een stuk minder dan het jaar ervoor. Afgelopen jaar hebben de molenwieken 58.206 omwentelingen gemaakt, tegenover 111.341 omwentelingen in 2023. Hoe vaak de molen draait, heeft met diverse factoren te maken, legt Keijzers uit: “In principe draait de molen elke zaterdag en soms ook op andere dagen. Dat ligt ook een beetje aan hoeveel tijd we hebben, aangezien we het molenaarswerk vrijwillig doen.”
Flesvorm
De molen van Vlierden werd gebouwd in 1844 en is een ronde stenen molen. “Hij heeft een flesvorm en dat is best zeldzaam, want daar zijn er maar twee van in Nederland. De andere staat in Leiden”, vertelt Hans Keijzers. Bijzonder aan de Vlierdense molen is ook dat de molenas is gemaakt van een onbewerkte boomstam.
Hoewel veel molens in Nederland zijn stilgezet vanwege roedebreuk of lasscheurtjes, is de Johanna-Elisabeth nog in goede conditie. “In juli is er in de molen een brandalarm geïnstalleerd en zijn er nieuwe trapleuningen geplaatst. Ook heeft de molen aan de buitenzijde een schilderbeurt gehad”, aldus het molenaarsteam.
Verschillende molenaars
Door de jaren heen hebben verschillende molenaars de Johanna-Elisabeth draaiende gehouden. Jan van Hombergh liet de huidige molen in 1844 bouwen en verkocht deze in 1852 voor 5000 gulden aan de weduwe Hendrina Peeters-van der Paren uit Veldhoven. Die gaf in 1856 aan Van Hombergh opdracht om namens haar de windmolen publiekelijk te koop aan te bieden, maar er bleek onvoldoende interesse.
Zo werd Van Hombergh, die inmiddels molenaar en olieslager in Liessel was, in 1857 opnieuw eigenaar van de molen voor een prijs van 3000 gulden bij een onderhandse verkoop.
Van Deursen
Op 1 april 1868 verkocht Van Hombergh de molen met het molenhuis aan de Meijelse landmeter Willem Janssen voor 3.400 gulden. Ondertussen werd de molen, die eigenlijk een zogeheten grondzeiler was, opgevijzeld en werd de romp ongeveer twee meter hoger opgemetseld. De molen kreeg hiermee de zeldzame flesvorm.
De Astense timmermanszoon Jan van Deursen kocht de molen in 1909 en ging hem zelf bemalen. Hij had eerder al de standaardmolen op de Postelstraat in Someren bemalen. Van Deursen leerde het vak als molenaars-leerling in Heumen bij Nijmegen en in het Duitse Kleef. Ook zoon Louw ging in 1933 als 15-jarige bij zijn vader Jan aan het werk op de molen.
Kunstenaarsechtpaar
In 1950 stopte het maalbedrijf en raakte de molen in verval. De Johanna-Elisabeth werd gekocht door de gemeente Deurne en werd in 1972 gerestaureerd. Hierbij werd deze weer geschikt gemaakt om mee te malen. De molen kreeg toen de naam Johanna Elisabeth, de voornamen van Els Coppens-van de Rijt. Zij is de weduwe van beeldhouwer Joep Coppens, die jarenlang actief was als vrijwillig molenaar. Hij woonde sinds 1971 samen met zijn vrouw in het huis naast de molen.
De kunstenaar overleed in maart van vorig jaar. De familie van Coppens hield in oktober 2024 nog een maand lang open dagen, zodat de geïnteresseerden de vele beelden konden bezichtigen die Joep Coppens maakte in zijn leven. Els Coppens is op dit moment bezig met een verhuizing van Huize Molenrijn naar Deurne.
Foto: Josanne van der Heijden
