Het kabinet wil de vergunningverlening weer op gang te brengen in Nederland met de invoering van een pakket aan maatregelen. Met de nieuwe stikstofplannen wordt er een rekenkundige ondergrens ingevoerd, komt er een nieuw vergunningsstelsel en wordt er gestart met een regionale aanpak rondom de Peel en de Veluwe.

In een brief aan de Tweede Kamer maakte het kabinet vrijdag de plannen bekend die Nederland van het slot moeten krijgen. Om hiermee direct te beginnen, is een startpakket samengesteld met onder meer een regeling voor extensivering, vrijwillige beëindiging en doelsturing. Hiervoor wordt 2,2 miljard euro vrijgemaakt.

Bufferzones
Daarin staat ook dat boeren rondom de Peel en de Veluwe nog minder stikstof mogen uitstoten. Het kabinet zegt dat de opgaven voor deze twee gebieden het meest urgente zijn. Minister Femke Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) wil de stikstofuitstoot van boeren terugdringen door onder meer het instellen van bufferzones van 250 meter rondom Natura 2000-gebieden. Hierdoor worden 1800 agrarische bedrijven geconfronteerd met de keuze tussen minder uitstoten door innoveren, stoppen of verplaatsen.

Eén van de boeren die ook zal moeten kiezen, is Arjan Manders uit Helenaveen. Hij heeft een bedrijf met 190 koeien vlak bij Natura 2000-gebied de Peel. Hij is nog één van de weinige agrarische ondernemers die nog in de omgeving over is. “Er zijn al heel veel bedrijven opgehouden. Als je rondom de Peel rijdt naar Helenaveen, daar is bijna alles weg. Wij zijn eigenlijk nog de enige die aan deze kant van de Peel zitten”, zegt Manders in een interview met tv-programma Nieuwsuur.

Verhuizen
Hoewel het stoppen van zijn collega’s hem mogelijk meer ruimte geeft, vindt de ondernemer het jammer om ‘al die mooie bedrijven te zien verdwijnen’. Wat hij zelf gaat doen als de nieuwe regels gaan gelden, weet Manders nog niet zeker. De optie om zijn bedrijf te verhuizen, sluit hij niet meteen uit: “Daar zijn wij in principe wel toe bereid, mits het in de buurt is.” Daarbij zet Manders wel de kanttekening dat daar in directe omgeving waarschijnlijk geen plaats voor is.

Uit de plannen die vrijdag bekend zijn gemaakt, wordt niet duidelijk wanneer de maatregelen kunnen worden genomen. Naar schatting is er 4 tot 7 miljard euro nodig om dit gedeelte van de plannen uit te kunnen voeren, maar dat geld heeft Wiersma in dit startpakket nog niet geregeld. Tot nu toe heeft het kabinet hiervoor in de voorjaarsnota slechts 600 miljoen euro vrijgemaakt. Hierdoor is er voor boeren nog steeds geen zekerheid, terwijl daar volgens Manders juist veel behoefte aan is: “Als sector snak je gewoon naar duidelijkheid, dat hebben we gewoon nodig om te kunnen blijven boeren en voortuitgang te boeken met onze bedrijven.

“We moeten de vergunningverlening weer op gang brengen. Voor mij staan realistische, haalbare en houdbare plannen daarbij voorop, zodat we ondernemers de zekerheid kunnen bieden die zij verdienen.”

Ministers Wiersma ziet het startpakket echter wel als een eerste stap om zaken helder te maken: “We moeten de vergunningverlening weer op gang brengen. Voor mij staan realistische, haalbare en houdbare plannen daarbij voorop, zodat we ondernemers de zekerheid kunnen bieden die zij verdienen. Tegelijkertijd realiseer ik mij goed dat we veel van ondernemers gaan vragen. Het is goed dat we van start kunnen met de eerste maatregelen en dat er een basis ligt om op voort te bouwen, samen met betrokken partijen.”

Het huidige vergunningensysteem is volgens de minister niet meer houdbaar: “Zelfs verduurzaming loopt vast, en recreatieve activiteiten zoals wandeltochten komen in de knel.” Daarom wil het kabinet na de zomer een nieuw vergunningsstelsel presenteren dat is gebaseerd op een beter inzicht in de staat van de natuur en alle bijhorende drukfactoren. Ook kijkt het kabinet voor de langere termijn naar het herijken van Natura 2000-gebieden.

Stikstofreductie
Naast aanpassingen in wet- en regelgeving is ook minder uitstoot van stikstof nodig. Het kabinet wil in 2035 een emissiereductie van 50 procent (industrie, mobiliteit en bouw) en 42 tot 46 procent (landbouw) ten opzichte van 2019 realiseren. Om daartoe te komen, zijn maatregelen vastgesteld waarop het kabinet de komende weken gaat voortbouwen. Alle sectoren dragen daaraan bij.

Zo wil het kabinet in de industrie inzetten op onder andere verdere verduurzaming van afvalverbrandingsinstallaties en het intensiveren van de Aanpak Piekbelasting industrie. Voor de landbouw zet het kabinet in op doelsturing, natuurlijk verloop en extra inzet van middelen rond bepaalde Natura 2000-gebieden, zoals met het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Het kabinet denkt voor de mobiliteit en bouw aan het verduurzamen van de binnenvaart en het spoorgoederenvervoer in de Rotterdamse haven, het verduurzamen van wegverkeer en gebiedsgerichte trajectcontroles rondom stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden.

Rechterlijke uitspraken
Er zijn de afgelopen jaren al veel stappen gezet om stikstof te verminderen en natuur te herstellen, maar een structurele oplossing ontbreekt. Twee rechterlijke uitspraken onderstrepen de urgentie volgens de minister. Daarom zet het kabinet op korte termijn in op een wetenschappelijk onderbouwde rekenkundige ondergrens, het verbeteren van de natuurdoelanalyses en er komt rond de zomer een voorstel om de wettelijke omgevingswaarden aan te passen naar emissiedoelen.

Foto’s: Martijn Beekman/Gebiedsgerichte Aanpak Vitale Peel