De voorzieningenrechter van de rechtbank Noord-Nederland in Assen heeft een door omwonenden gevraagd verbod op het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen bij lelieteelt toegewezen. Bewoners daar, vrezen net als in Neerkant voor de gevolgen van gifgebruik en het effect op hun gezondheid.
Deze uitspraak van de rechter biedt ook hoop voor de bewoners die in de buurt van de Vuurlinie en de Molentjesdreef in Neerkant last hebben van een kleine vijf hectare die elk jaar vol met leliebollen staat, pal naast de tuinen van hun huizen.
Schadelijk effect
Van een aantal gewasbeschermingsmiddelen die bij lelieteelt worden gebruikt, kan volgens de voorzieningenrechter in Assen niet worden uitgesloten dat deze een onaanvaardbaar schadelijk effect kunnen hebben op mensen. “Op basis van de huidige toelatingseisen en de gebruikte bestrijdingsmethodes kan onvoldoende zekerheid gegeven worden dat deze risico’s tot een aanvaardbaar minimum zijn beperkt, terwijl er substantieel onderzoek voorhanden is waaruit blijkt dat er een verband is tussen bestrijdingsmiddelen en ernstige neurologische aandoeningen zoals Parkinson, Alzheimer en ALS”, aldus de rechter.
Enorm geschrokken
Die gevaren zijn voor de bezorgde omwonenden van het veld met lelies in Neerkant ook de reden dat ze vorig jaar aan de bel trokken bij de gemeente Deurne: “Wij waren onbekend met bloembollenteelt en schrokken enorm van wat wij hoorden en lazen over de impact van leliebollenteelt op mens, dier, leefomgeving en natuur.”
Gevaarlijk
Het gaat de mensen in Neerkant niet alleen om de dagen dat er gif wordt gespoten, want uit onderzoeken blijkt dat de damp van het gif nog dagen kan blijven hangen en zich over verre afstand kan verspreiden. Dat de bestrijdingsmiddelen die bij bollenteelt worden gebruikt gevaarlijk zijn voor mens en dier, wordt al meerdere jaren door verschillende onderzoekers gemeld. “Al leeft u gezond en eet u biologisch, naast een bollenveld krijgt u ongevraagd enorm veel stoffen in uw omgeving: in de tuin, op het gras, op tuinmeubilair en speelgoed. En in uw lichaam”, zeggen de Neerkantse families.
‘Niet te doen’
Zeker één tot twee keer per week kunnen de omwonenden van de leliebollenvelden een dag lang niet buiten komen, hun kinderen buiten laten spelen, of huisdieren in de tuin loslaten. Dat komt door het vele gif dat in de periode van april tot eind oktober wordt gespoten op de leliebollen, die vlakbij hun huizen worden geteeld. Elke week moeten ze na de gifspuitbeurt de spullen in de omgeving van hun huis schoonmaken: “Kinderspeelgoed, trampoline, schommels, tuinmeubilair. Idem dito voor de binnen omgeving. Het is niet te doen”, zeggen de gezinnen in Neerkant.
Bescherming
Ze hebben al van alles geprobeerd zoals het inschakelen van de Omgevingsdienst, die adviseerde om tijdens de dagen dat er werd gespoten maar gewoon binnen te blijven. Ook hebben de omwonenden meerdere gesprekken gevoerd met instanties zoals de provincie, het waterschap, werkgroep Behoud de Peel en milieudefensie. Eind vorig jaar stuurde ze een brandbrief naar de gemeente Deurne: “Omdat de gemeente als taak heeft de burgers te beschermen. En die bescherming missen wij nu geheel, omdat er elke week – om de 7 dagen – gespoten wordt, van het vroege voorjaar tot eind oktober.”
Raadsvragen
Dat leidde tot raadsvragen van Emmy Thijssen-van Loon van DOE!, die wilde weten of de gemeente het ermee eens is dat de huidige wijze van leliebollenteelt schade kan toebrengen aan de gezondheid van omwonenden. De gemeente meldde de situatie serieus te nemen en heeft daarop advies gevraagd aan de GGD, maar verder zou de gemeente er op dit moment nog weinig tegen kunnen doen.
Bestemmingsplan
Uitgaande van het huidige bestemmingsplan kan de gemeente de leliebollenteelt namelijk niet verbieden. “Via het toekomstige omgevingsplan lijkt het mogelijk om in gebieden voor bepaalde percelen een verbod op leliebollenteelt en vergelijkbare teelten op te nemen. Het zal echter nog enige tijd duren, voordat het omgevingsplan wordt vastgesteld”, meldde het college eerder. Om hiertoe te komen, moet de gemeenteraad van Deurne eerst ook nog een omgevingsvisie vaststellen.
Geen mogelijkheid
Ook via de huidige Algemene Plaatselijke Verordening (APV) en de Verordening fysieke leefomgeving ziet de gemeente geen mogelijkheid om de leliebollenteelt te verbieden. Daarnaast is er in het beleid ten aanzien van pacht van gemeentelijke gronden op dit moment geen directe beperking voor de leliebollenteelt. Overigens is het betreffende perceel in Neerkant particulier eigendom, waardoor de gemeente geen invloed heeft op het gebruik van de gronden voor zover dat in overeenstemming is met de geldende regelgeving.
Naleving
Aan het gebruik van het gif en de juiste naleving van gewasbeschermingsmiddelen kan de gemeente niets doen omdat dit valt onder de bevoegdheid van de Nederlandse voedsel- en warenautoriteit (NVWA). “Wij zijn niet bevoegd om hierop toezicht te houden en hiertegen handhavend op te treden”, legt de gemeente uit.
Richtlijnen
Het loonwerkersbedrijf dat de lelies op de gehuurde grondt teelt, geeft aan dat er wordt gewerkt volgens wettelijke richtlijnen en dat elk bestrijdingsmiddel is toegelaten en volgens de regels wordt toegepast. De omwonenden uit Neerkant gaven vorig jaar aan er van uit te gaan dat dit klopt en dat het loonwerkersbedrijf werkt volgens de richtlijnen.
Gezondheid
Toch maakte dat voor de voorzieningenrechter in Assen niet uit. Hoezeer hij ook overtuigd is van de goede wil van de telers om zoveel mogelijk maatregelen te treffen om te voorkomen dat mensen ziek worden van de bestrijdingsmiddelen, gaat een potentieel groot risico voor de gezondheid van omwonenden in het kader van de belangenafweging, voor op de hogere winstgevendheid van de lelieteelt.
De uitspraak waarin wordt gesteld dat onaanvaardbaar schadelijke effecten voor de mens als gevolg van het bespuiten van lelies niet kunnen worden uitgesloten, biedt mogelijk een kans voor de gezinnen in Neerkant om eindelijk ook verandering te brengen in hun situatie.
Foto: Pixabay
