In de gemeente Deurne komt het niet zo vaak voor dat je een ploeg van een nationaal tv-programma tegenkomt, maar de afgelopen maanden gebeurde dat juist wel regelmatig. Het team van Zembla van BNNVARA was bijna vier maanden bezig met onderzoek en het maken van tv-opnamen. Wat maakt Deurne zo bijzonder dat de onderzoeksjournalisten zich zo lang in onze gemeente ophielden?

In het tweeluik ‘Stank en strijd’ dat op donderdag 28 april en donderdag 5 mei op NPO 2 wordt uitgezonden, onderzoekt Zembla de situatie in Deurne waar door inwoners veel stankoverlast wordt ervaren van onder meer de intensieve veehouderij en bepaalde industrie.

‘Grootst van heel Brabant’
“De situatie in Deurne is niet uniek. Dit probleem waarbij burgers en veehouders botsen met elkaar speelt ook landelijk, maar in de gemeente Deurne komen veel van de verschillende aspecten van de problematiek bij elkaar. Daarnaast is de geuremissie in Deurne het grootst van heel Brabant”, vertelt onderzoeksjournalist Ton van der Ham van Zembla.

Objectief
Samen met een team van twee redacteuren startte hij in januari van dit jaar het onderzoek. Daarna ging Van der Ham met één of twee cameramannen en een geluidsman op pad in onze gemeente. “We willen zo objectief mogelijk in beeld brengen hoe aan de ene kant de inwoners van een gemeente graag willen wonen in een gezonde leefomgeving en aan de andere kant veehouders hun bedrijven goed willen laten draaien. Daarbij hebben we eerst gekeken naar het probleem en hebben we uitgezocht welke mensen we daar in Deurne over zouden moeten spreken om de voors en tegens in kaart te kunnen brengen. Met onze reportages willen we echt proberen te begrijpen wat er precies aan de hand is. Daarna bekijken we hoe groot het probleem is en hoe het heeft kunnen gebeuren”, legt Ton van der Ham uit.

‘Veel fijne mensen’
Tijdens de tv-opnamen heeft de onderzoeksjournalist gesproken met tientallen mensen, van boeren tot milieu-experts en van leden van Stop de Stank tot wethouders. Over het algemeen werd hij daarbij hartelijk ontvangen in Deurne, vertelt Van der Ham: “We hebben echt heel veel fijne mensen geïnterviewd. Je merkt wel dat personen vooral in het begin een beetje onwennig zijn als we met een cameraploeg voor hun neus staan maar de meesten stonden ons heel welwillend en uitgebreid te woord. Er waren een paar uitzonderingen waarbij de weerstand wat groter was en waar we kregen te horen dat we beter konden oprotten. Maar als journalist heb ik een dikke huid gekregen, dat hoort er gewoon een beetje bij. Jammer is dan wel dat we hun verhaal niet kunnen laten horen.”

Bureaucratie
Wat het team van Zembla vooral heeft ervaren in Deurne, is dat onduidelijke regels en ingewikkelde wetgeving er vaak voor zorgen dat de problemen blijven bestaan. “Alle partijen hebben hiermee te maken. Wethouders die aangeven aan handen en voeten gebonden te zijn door de wetgeving. Ondernemers die zich aan een wirwar van regels moeten houden en de burger voelt zich vooral verdwaald en niet gehoord doordat de wetgeving wordt gebruikt om hun gevoelens en bezwaren van tafel te kunnen vegen. Daarbij zie je ook dat instanties verantwoordelijkheden op elkaar afschuiven. De provincie wijst naar de gemeente en de gemeente weer naar het Rijk”, zegt Van der Ham.

Varkensstal
Hij geeft ook aan dat veel van die wetgeving regelmatig is gebaseerd op niet helemaal juiste of achterhaalde informatie of slechts op vergelijkbare situaties en niet op het specifieke geval in Deurne. Daarom is het voor de onderzoeksjournalist ook niet alleen bij interviews gebleven: “Op een gegeven moment ben ik ook zelf in een zogenoemde combi-luchtwasser gekropen om met een expert de werking ervan te onderzoeken. Daar bleek dus uit dat die helemaal niet zo goed werkt als wordt beweerd. Nadeel was wel dat ik daardoor een tijdje stevig naar een varkensstal rook terwijl ik meteen erna een paar bewindslieden uit Den Haag moest interviewen.”

Communicatie
De uitzending over Deurne bestaat uit twee delen. In het eerste gedeelte wordt ingezoomd op wat er precies aan de hand is onze gemeente, in het tweede deel wordt breder gekeken naar hoe de situatie in Deurne zich vertaalt naar de landelijke problematiek. “In de tweede uitzending kijken we ook naar de rol van de gemeente hierin en de communicatie naar en met de inwoners van Deurne”, legt Ton van der Ham uit.

De documentaire ‘Stank en strijd’ van Zembla is donderdag 28 april en donderdag 5 mei te zien op NPO 2 om 20.25 uur.